منصوره ارجمندی فرد

دین اسلام به عنوان شریعتی جامع برای تمامی ابعاد زندگی انسان رهنمودهایی را ترسیم نموده است. این رهنمودها عمدتاً از دو منبع اصلی یعنی کتاب و سنت به مخاطبان منتقل شده است. در مورد قرآن به جهت قطعی الصدور بودن، اختلافی در مورد بررسی سندی به وجود نمی آید؛ لکن این پیشفرض در مورد روایات وجود ندارد و ضروری است میراث روایی از حیث سند و دلالت مورد بررسی قرار گیرند. در تقسیم بندی موضوعی روایات، بخش عمده ای از آن ها راجع به توصیه های بهداشتی می باشند. در این میان روایاتی وجود دارند که به نوعی مضمون آنها از حیث رعایت بهداشت با چالش مواجه است. با عنایت به اینکه اهتمام شریعت به مسئله بهداشت امری قطعی است، نوشتار حاضر درصدد است به بررسی مفاد روایات مزبور پرداخته و عیار آن ها را از دو جهت سند و دلالت مورد بازخوانی قرار دهد. پژوهش حاضر با استفاده از شیوه توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است. جمع آوری داده ها به روش کتابخانه ای صورت گرفته است و نگارندگان پس از تبیین مفهوم اصلی بحث، مستندات موجود در ارتباط با موضوع مقاله را مورد شناسایی قرار داده و سپس به تحلیل ادله پرداخته اند. رهاورد پژوهش نشان می دهد روایات وارد شده در مسئله را یا باید حمل بر صورت صحیحی نمود که با یافته های پزشکی در تعارض قرار نگیرند؛ یا اینکه آن ها را به جهت ضعف سندی و عدم اعتبار محتوایی، طرح و رد نمود.

مطابق آنچه در برخی از اخبارِ ناظر به وضعیت احوال آخرالزمان آمده است، در عصر ظهور، کشتار و قتل وسیعی در سطح جهانی رخ خواهد داد که متعاقب آن، هر فرقه و دینی، جز دین خاتم، محکوم به نابودی و هلاکت خواهد بود. این روایت که در تراث شیعی ناظر به مهدویت ذکر گردیده است، در جستار حاضر و در پژوهشی مسئله محور که به روش توصیفی-تحلیلی صورت پذیرفته است، نظر به اهمیت مسئله و خلاء پژوهشی موجود و ضرورت پاسخگویی به مناقشات مقوله مهدویت، به مثابه کلیدی ترین محور گفتمان شیعه در عصر حاضر، مورد ارزیابی و تحلیل سندی و دلالی قرار گرفته است. رهاورد پژوهش نشان می دهد افزون بر برخی از مناقشات سندی، خبر مزبور از حیث دلالت نیز با آموزه های اخلاقی و گفتمان و الگوی موجود در کتاب و سنت، ملائمت و همخوانی نداشته و لذا یا باید چنین روایتی را مطروح قلمداد کرد یا اینکه مدلول آن را ناظر به کفاری دانست که با داشتن عنصر «عناد» و منافع شخصی و غیرمشروع، به مواجهه با جبهه حق می پردازند.