جواد خدادادی اسفیجار

خواندن فرایندی پیچیده است که استفاده از راهبردهای درک به فراگیران کمک می کند تا با برقراری تعامل بیشتر با متن، درک بهتری از آن داشته باشند. هدف این مقاله توصیفی تحلیلی بررسی کتاب فارسی ششم دوره دوم ابتدایی باتوجه به سه راهبرد فعال سازی دانش پیشین، گسترش گنجینه واژگان و بازبینی و 26 تکنیکِ درک خواندن از انگاره اجتماعی روان شناسی زبانِ اندرسون (1994 & 2012) است تا همسویی این منبع آموزشی با رویکرد فوق و تکنیک های شناختی، فراشناختی و جبرانی آن روشن شود. دراین راستا، پیکره متشکل از 79 راهبرد استخراج شده از متون و همه تمرین های این کتاب شامل بخش های درک مطلب، درک و دریافت، خوانش و فهم، دانش (زبانی و ادبی)، بازی و گوش کن و بگو، برمبنای نمون برگ محقق ساخته مطالعه شد. تحلیل داده ها نشان داد که اگرچه از هر سه راهبرد استفاده شده، فراوانی و تنوع تکنیک ها بسیار پایین و کتاب فوق ناهمسو با این رویکرد است. سازمان دادن فصل های کتاب به درس هایی با عناوین متنوع و بخش هایی نظیر بخوان و حفظ کن، حکایت، بخوان و بیندیش و گوش کن و بگو، رغبت بیشتری برای خواندن متون ایجاد می کند. تکنیک های تنوع در آموزش واژه، کار با هم کلاسی برای گسترش مهارت خواندن، آموزش واژه به همراه دیگر فعالیت های زبانی، آموزش صریح واژه، آموزش واژه جدای از سایر فعالیت های زبانی، طرح واره های واژگانی، روابط مفهومی، به خاطر سپاری و تمرین در رابطه با آن ها نیز برای آموزش واژه استفاده نشده است. داده های بازبینی راهبردها نشان داد که راهبردهای فراشناختی فراوانی بیشتری در مقایسه با راهبردهای شناختی دارند. توجه به تکنیک های مرور دانسته های پیشین و تنوع متون خواندنی از نقاط قوت و عدم توجه به تمرین های گروهی در پرورش و تقویت تفکر انتقادی فراگیران از نقاط ضعف کتاب حاضر در تدوین محتوا محسوب می شود.