زویا تباری

امروزه عرصه پرهیجان تماشای مسابقات فوتبال در جامعه ای چندقومی همچون ایران، به عرصه نمایش و ابراز هویت های قومی تبدیل شده است. بر همین اساس تحقیق حاضر با هدف بازنمایی ابعاد هویت قومی در میان تماشاگران فوتبال، به روش تحلیل تماتیک انجام گرفته است. جامعه مورد مطالعه شامل هواداران سه تیم نساجی مازندران، فولاد خوزستان و تراکتور تبریز، از سه قومیت مازنی، ترک و عرب بوده است. روش نمونه گیری، هدفمند بود که تعداد 28 مصاحبه عمیق تا رسیدن به مرحله اشباع نظری انجام گرفت- 17 مصاحبه با استفاده از نرم افزار Nvivo8 کدگذاری و تحلیل شدند. یافته های حاصل از کدگذاری سه مرحله ای داده های کیفی نشان داد که تماشاگران حین تماشای بازی در ورزشگاه ها، هویت قومی خود را از طریق دو مؤلفه بازنمایی می کنند که هر یک از این مؤلفه ها خود دارای ابعادی هستند. این دو مؤلفه عبارت اند از: 1)تعلق قومی با واسطه ذهنی (فرهنگ، تاریخ، نژادپرستی، مذهب و اوصاف نمادین) ؛ 2)تعلق قومی با واسطه عینی(سرزمین، موسیقی، الگوی تغذیه، اسطوره ها و مفاخر، نرخ جمعیت، پوشش نمادین، زبان و نژاد). بنابراین می توان گفت عرصه تماشای مسابقات فوتبال دارای پتانسیل بازنمایی هویت قومی برای تماشاگران است که این امر اتخاذ سیاست های راهبردی را در راستای تقویت هویت ملی به منظور کاهش تنش ها، با عنایت به تفاوت های مبتنی بر هویت قومی می طلبد.