محسن شاه بختی

استفاده از فیل در سپاهیگری قدمتی باستانی دارد . از سلسله های سلاطین دوره اسلامی، غزنویان، به دلیل لشکر کشی های متعدد به سرزمین هند، توانستند از این حیوان به عنوان یکی از ارکان نظامیگری در نبردهای برون مرزی و درون مرزی خود سود ببرند. این پژوهش در نظر دارد با روش توصیفی تحلیلی ویژگی های نظامی فیل جنگی را در سپاه غزنویان بررسی نماید. تبیین و تشریح جایگاه و کارکرد فیل در سپاهیگری غزنوی مهم ترین مسأله این مقاله است. پرسش این است که سپاه غزنویان از کدام ویژگی های نظامیگری این حیوان بهره برده اند و نقاط قوت و ضعف استفاده از آن در این کارزار ها چه بوده است؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که مهم ترین ویژگی این حیوان در پیکارها، ایجاد رعب و وحشت با گسستن صفوف سپاه دشمن، پایمال کردن آن ها، پشتیبانی سپاه خودی، حمل سلاح و نفرات و ویران کردن استحکامات سپاه دشمن بود. آسیب رساندن به خرطوم و رم کردن از بارزترین نقاط ضعف این حیوان در پیکارها بود. اما تأمین خوراک و آب، تیمار و حتی محل نگهداری فیل ها از عمده ترین مشکلات بود.