محمد مهرابی کوشکی

حفظ قرآن کریم از برجسته ترین شیوه های جامعه پذیری باورها، ارزش ها قرآنی و ترویج آن در جوامع اسلامی است. نهادینه سازی این هنجارها نیازمند سازوکاری است که بتوان به واسطه آن به هدف ترویج قرآن کریم دست یافت. مدارس تخصصی حفظ قرآن کریم نمونه بارز چنین سازوکاری است که بیش از یک دهه در کنار ساختار آموزش وپرورش رسمی به دنبال ترویج قرآن کریم بوده اند. اگرچه تاکنون روش های حفظ قرآن و تأثیرات روان شناختی آن بر شخصیت حافظان موفق در این مدارس موردپژوهش بوده؛ اما تجربه زیسته دانش آموزانی که در این مسیر موفقیتی کسب نکرده اند، واکاوی نشده است. بااین حال، هدف از این پژوهش کشف و برساخت تجربه زیسته دانش آموزانی است که در این مدارس بوده و موفق به حفظ قرآن نشده اند. رویکرد در این پژوهش کیفی و از روش پدیدارشناسی در تحلیل داده ها استفاده شده است. برای گردآوری داده های تجربی نیز از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شده و با ۱۲ نفر از دانش آموزان و افراد جامعه درگیر، مصاحبه عمیق و نیم ساخت یافته انجام شده است. نتیجه این پژوهش در قالب 141 کد توصیفی و 16 کد تفسیری و سپس تقلیل آن به پنج کد تبیینی «ارزشی بار نبودن قرآن، تنگناهای رفتاری-اخلاقی مربیان، کلیشه های فکری-اعتقادی، رهاشدگی و دل زدگی توسعه یافته» برساخته شد.