علی محمدی ترکاشوند

در سال های اخیر، پدیده بازگشت ناپذیر فرونشست زمین، باعث بروز مخاطره جدی محیطی در دشت های مختلف ایران از جمله دشت گرگان شده است. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل عوامل مؤثر در بروز فرونشست در دشت گرگان بود. روش تحقیق شامل دو بخش شناسایی مناطق فرونشست و بررسی عوامل و پارامترهای مؤثر و ارزیابی میزان تأثیر هرکدام بود. در بخش شناسایی، از تکنیک تداخل سنجی راداری استفاده شد که مبنای آن مقایسه فاز گرفته شده از دو مجموعه داده رادار از یک منطقه در دو زمان مختلف و با ایجاد اینترفروگرام است که قادر به اندازه گیری تغییرات سطح زمین در دوره زمانی است و در بخش بررسی عوامل موثر، نحوه تعیین و تحلیل پارامترهای مؤثر همچون میزان افت سطح آب، جنس و ضخامت لایه های خاک به خصوص لایه های ریزدانه خاک موردبررسی قرارگرفت. نتایج تحلیل داده های ماهواره ای بیانگر آن است که منطقه به طور پیوسته در حال نشست است. نقشه سرعت میانگین تغییر شکل در راستای خط دید ماهواره که از تحلیل سری زمانی به دست آمد، آهنگ فرونشست را 14 میلی متر در ماه (169میلیمتر در سال) نشان داد. محدوده فرونشست شناسایی شده تقریباً روند شرقی- غربی دارد که با روند ساختارهایی نظیر خزر همخوانی دارد. نمودارهای تراز سطح آب و میزان بارندگی این محدوده در سال های 1385 تا 1389 علیرغم نوسانات فصلی، روند نزولی نشان می دهند و تحلیل پارامترهای مؤثر، نشان می دهد که نشست، به دلیل افت یکسان آب و یا ضخامت یکسان لایه ریزدانه در اعماق مختلف، متفاوت می باشد.

امکان استفاده از نقشه واحدهای اراضی به عنوان نقشه واحدهای کاری در تهیه نقشه های چهره های مختلف فرسایش آبی در حوزه پایین دست سد لتیان بررسی شد. نقشه های واقعیت زمینی هر یک از فرسایش های سطحی، شیاری، خندقی و اشکال فرسایش تهیه شد و لایه رقومی هر یک از آنها با لایه واحدهای اراضی قطع داده شد و صحت، خطا و دقت این لایه به عنوان یک مدل در برآورد چهره های فرسایش محاسبه گردید. نتایج نشان داد که صحت نقشه واحدهای اراضی در تهیه نقشه فرسایش های سطحی، شیاری، خندقی و اشکال فرسایش به ترتیب 1/66، 6/66، 0/82 و 0/53 درصد است. این نقشه در تهیه نقشه اشکال فرسایش دارای صحت پایینی است، لذا نمی تواند به عنوان نقشه واحدهای کاری در تهیه نقشه اشکال فرسایش استفاده شود

راش بعنوان یک گونه جنگلی تحت تاثیر شرایط متغیر آب وهوایی بوده و تغییرات عناصر اقلیمی در رشد و میزان گسترش آن تاثیر مستقیم دارد. در همین راستا این پژوهش در جنگلهای گیلان (منطقه اسالم) با برداشت 180نمونه دیسک بروش انتخابی در سه سطح ارتفاعی در ارتباط با داده های اقلیمی به مدت 38(1345تا1383 ) سال انجام شد. نتایج نشان می دهد که روند رشد با دوره های 7 تا 10 ساله در طبقات مختلف قطری یکسان نیست. روند شاخص رویش شعاعی با دما و بارش در فصول پاییز و زمستان هماهنگی نداشته ولی با شاخص دما در طبقات قطری پایین و شاخص بارش در طبقات قطری بالا در فصول بهار و تابستان و همچنین سالیانه همخوانی دارد.

امکان استفاده از نقشه فرسایش پذیری سنگ ها (حساسیت سنگ ها به فرسایش) به عنوان یک مدل تهیه نقشه انواع فرسایش در حوزه پایین دست سد لتیان بررسی شد. هر یک از نقشه های رقومی واقعیت زمینی فرسایش های سطحی، شیاری، خندقی و اشکال فرسایش با لایه فرسایش پذیری سنگ ها قطع داده شد و صحت، خطا و دقت این لایه به عنوان یک مدل در برآورد چهره های فرسایش محاسبه گردید. نتایج نشان می دهد که صحت نقشه فرسایش پذیری سنگ ها در تهیه نقشه فرسایش های سطحی، شیاری، خندقی و اشکال فرسایش به ترتیب 59.1، 59.9، 71.9 و 42.9درصد است. نقشهفرسایش پذیری سنگ ها فقط با پذیرش 28.1 درصد خطا می تواند در تهیه نقشه فرسایش خندقی به کار رود و در تهیه نقشه فرسایش های سطحی و شیاری به ویژه نقشه اشکال فرسایش دارای صحت پایینی است، لذا نمی تواند به عنوان نقشه واحدهای کاری در تهیه نقشه اشکال فرسایش استفاده شود.