زهرا فخر روحانی

بنا بر آیات وحی، مساله پوشش از اولین مسائلی بود که حضرت آدم7 پس از هبوط به زمین با آن مواجه شد. خداوند متعال در قرآن کریم درباره ی شیوه صحیح پوشش، تکالیف و دستوراتی را مقرر کرده است. شیوه شناسی صحیح نهادینه سازی فرهنگ پوشش در جوامع انسانی، یکی از مسائلی است که همواره در معرکه آرا و نظرات مختلف قرار گرفته است. بنابراین بایسته است که با تحلیل و بررسی دیدگاه قرآن در این باره، کامل ترین نسخه وحی آسمانی را به عنوان مبنای فرهنگ سازی برگزینیم. در این نوشتار با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی، کوشش شده است با توجه به روش فرهنگ سازی قرآن به عنوان شیوه ای موثر در طراحی فعالیت های فرهنگی، توجه برنامه ریزان فرهنگی را نسبت به روش طرح مباحث ارزشی جلب کند، به گونه ای که تقویت شاخص های ارزشی در اجتماع آسان تر و مخاطب را نسبت به تحمل دشواری های آن پذیرا تر کند. خداوند در این خصوص از تکنیک هایی همچون تدریج، الگو سازی، سطح بندی و بیان فلسفه و چرایی حکم استفاده کرده است. بدیهی است که وقتی حجاب در جامعه وجهه محدودیت و دست و پاگیری نداشته باشد، بلکه شاخص امتیاز و ارجمندی شمرده شود، با اقبال عمومی مواجه خواهد شد.

هدف آموزش های دینی مدارس، تربیت اعتقادی، اخلاقی و عبادی دانش آموزان است. برای تحقق این هدف، کوشش های فراوانی انجام می شود، اما باید دانست که یادگیری ها و تجاربی که دانش آموزان در نظام آموزشی کسب می کنند، محدود به برنامه درسی آشکار نیست و گاه عوامل دیگری نیز به نحو گسترده تر، پایدارتر و نافذتر بر شکل گیری تجارب، انتقال افکار، نگرش ها، ارزش ها و اعمال و رفتار دانش آموزان تاثیر می گذارند. این عوامل، برنام درسی پنهان یا پیامدهای قصد نشده نامیده می شوند و واجد آثار مثبت و منفی فراوانی بر روی دانش آموزان است. از هنگامی که دانش آموزان در متن نظام آموزشی قرار می گیرند، با سه جنبه شناختی، فیزیکی و اجتماعی محیط مواجه می شوند که هرکدام از این سه جنبه با یک برنامه درسی پنهان همراه است. در این میان، محیط اجتماعی، نافذترین و مهمترین جنبه از محیط های آموزشی است. منظور از جنبه اجتماعی، روابط و مناسبات اجتماعی حاکم بر مدرسه و نیز ارزش هایی است که از طریق رسانه های متداول و به ویژه رسانه های تعاملی، تبلیغ، توسعه و ترویج می شود. یافته های پژوهش حاضر که با جمع آوری اطلاعات از منابع مکتوب کتابخانه ای سامان یافته نشان می دهد ه برنامه ریزی های کلان اجتماعی همچون دیدگاه سکولار حاکم بر جریان عمومی تعلیم و تربیت و نیز گسترش رسانه های دیجیتالی، از عواملی هستندکه تلاش های نظام تعلیم و تربیت عمومی را در زمینه درس دینی با ناکارآمدی مواجه می سازند.