آمنه اسداللهی

فعالیت بدنی دختران نوجوان، فواید و پیامدهای مهمی برای آنها دارد به طوری که برای افزایش سلامت جامعه نیز بسیار حیاتی است؛ هرچند با در نظر گرفتن دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی؛ شیوع فعالیت بدنی ناکافی در بین زنان ایرانی بسیار زیاد است. از همین رو؛ هدف این تحقیق مطالعه کیفی چگونگی فعالیت بدنی دختران نوجوان ایرانی از دیدگاه خودشان با بکارگیری الگوی پارادایمی بود. روش تحقیق گرندد تئوری، رویکرد نظامند بود. جامعه مورد بررسی دختران 15-18 ساله ایرانی بودند که فعالیت بدنی منظمی داشتند. روش نمونه گیری از نوع نمونه گیری نظری بود و برای رسیدن به اشباع نظری؛ ضمن بررسی متون تخصصی؛ با 22 دختر نوجوان مصاحبه های نیمه ساختار یافته انجام شد. روش تحلیل داده ها پرسش و مقایسه مستمر بود. یافته ها نشان داد: انگیزه های شخصی، والدین و مروجان عوامل سبب ساز یا علّی هستند، امکانات ورزشی، شرایط جامعه، مربی و امنیت و ایمنی شرایط بسترساز یا زمینه ای هستند، فعالیت بدنی دختران نوجوان ایرانی مقوله محوری است، معضلات فرهنگی، سوء مدیریت، محدودیت ها، عدم ایمنی و عدم امنیت، مشکلات زنانه، کمبود امکانات، نداشتن مربی خوب و مشکلات مالی شرایط مداخله گر هستند، رشته های ورزشی رقابتی و تمرینات غیررقابتی رفتارهای روتین یا کنش/ واکنش ها هستند و سلامتی، آشنایی با صنعت ورزش، بهبود اخلاق و رفتار و ارتباطات، پیش گیرنده و درمانگری، پاداش گرفتن، غنی سازی اوقات فراغت و زیبایی اندام، پیامدهای اصلی فعالیت بدنی دختران ایرانی در الگوی پارادایمی هستند.

  مقدمه: چگونگی فعالیت های بدنی زنان جوان در ایران پدیده کمتر شناخته شده، اما بسیار مهم است. از همین رو هدف این تحقیق طراحی مدل فعالیت های بدنی زنان جوان ایرانی بود. روش پژوهش: روش تحقیق، کیفی از نوع نظریه داده بنیاد رویکرد نظام مند بود. جامعه مورد بررسی زنان 20-40 ساله ایرانی مشارکت کننده در فعالیت های بدنی بود. روش نمونه گیری با توجه به روش تحقیق، نمونه گیری نظری بود و تا رسیدن به اشباع نظری، ضمن بررسی متون تخصصی، 27 مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام گرفت. روش تحلیل داده ها پرسش و مقایسه بود. یافته ها: در مرحله کدگذاری باز، هفت مقوله اصلی زیر در فرایند فعالیت های بدنی بانوان جوان ایرانی شناسایی شد: «انگیزه های شخصی»، «اقدامات ترویجی»، «چالش ها»، «اماکن و امکانات ورزشی»، «مربی»، «ایمنی و امنیت» و «فواید ورزش». یافته ها همچنین نشان داد «انگیزه های شخصی» و «اقدامات ترویجی» محرک اولیه زنان جوان برای انجام فعالیت های بدنی هستند، اما برای تصمیم گیری و انجام فعالیت های بدنی «امکانات»، «چالش ها»، «مربی» و «ایمنی و امنیت» نیز نقشی تعیین کننده ای دارند و درصورتی که شرایط مساعد باشد مشارکت زنان جوان در فعالیت های بدنی ادامه پیدا خواهد کرد. نتیجه گیری: با توجه به اینکه زنان جوان ایرانی با چالش های بسیاری مواجهند، تنها آنهایی که انگیزه های شخصی بسیار قوی دارند، به ورزش می پردازند.  

شناسایی و اثرگذاری هوشمندانه بر سوق دهنده های فعالیت بدنی زنان از الزامات مدیران ورزشی و فرهنگی کشور است. از همین رو هدف تحقیق حاضر شناسایی، دسته بندی و بررسی روند تغییرات مهمترین سوق دهنده های زنان ایرانی برای فعالیت بدنی در مراحل مختلف زندگی آنان بود. روش تحقیق، نظریه داده بنیاد رویکرد نظام مند بود. نمونه گیری از نوع نمونه گیری نظری بود. تحلیل داده ها به روش «پرسش» و «مقایسه» مستمر انجام شد. به منظور رسیدن به اشباع نظری ضمن بررسی متون تخصصی، با 136 خانم 7-78 ساله ایرانی که به طور مرتب به فعالیت بدنی می پرداختند بعلاوه 17 مادر و 6 پدر، مصاحبه های نیمه ساختاریافته انجام شد. یافته ها نشان داد چهار دسته کلی سوق دهنده فعالیت بدنی برای زنان ایرانی در مراحل مختلف زندگی وجود دارند که عبارتند از: (1) مروجان، (2) انگیزه های شخصی، (3) ویژگی های فردی و (4) چالش های سلامتی. البته هر کدام از این مقولات دارای زیرمقولات و مفاهیم مهم فراوانی هستند. مهمتر اینکه یافته ها نشان داد اگرچه سوق دهنده های فعالیت بدنی زنان ایرانی در مراحل مختلف زندگی آنان به طور اسمی شبیه هم هستند اما از لحاظ اولویت و شدت اثرگذاری بسیار متفاوت هستند. باتوجه به یافته های تحقیق وضعیت تاثیرگذاری مروجان فعالیت بدنی زنان در مراحل نوجوانی، جوانی و میانسالی با وضعیت مطلوب فاصله زیادی دارد و مدیران فرهنگی و ورزشی کشور باید به دنبال افزایش تاثیرگذاری انواع مروجان بر فعالیت بدنی زنان ایرانی در این مراحل باشند. همچنین تحریک انگیزه های شخصی شناسایی شده در مراحل مختلف زندگی در آن دسته از زنان جامعه که فعالیت بدنی جدی و مستمر ندارند یکی دیگر از اقدامات ضروری برای توسعه فعالیت بدنی زنان ایرانی در مراحل مختلف زندگی آنان است.

هدف این تحقیق نظریه پردازی و ارائه مدل برای فعالیت بدنی زنان ایرانی در اوقات فراغت در مراحل مختلف زندگی بود. روش تحقیق نظریه داده بنیاد، رویکرد نظام مند بود. همچنین نمونه گیری از نوع نمونه گیری نظری بود. تحلیل داده ها به روش «پرسش» و «مقایسه» مستمر انجام شد. به منظور رسیدن به اشباع نظری ضمن بررسی حدود 300 مقاله پژوهشی، با 136 خانم 7-78 ساله ایرانی که به طور مرتب به فعالیت بدنی می پرداختند بعلاوه 17 مادر و 6 پدر، مصاحبه های نیمه ساختاریافته انجام شد. در پایان مرحله کدگذاری باز 12 مقوله اصلی شناسایی شد و فعالیت بدنی به عنوان مقوله محوری انتخاب شد. در پایان مرحله کدگذاری گزینشی، یک مدل مفهومی برای کل مراحل زندگی و یک نمودار از میزان فعالیت بدنی در مراحل مختلف زندگی طراحی شد. همچنین تفاوت های اصلی شرایط زنان ایرانی برای انجام فعالیت بدنی در مراحل مختلف زندگی نیز مشخص گردید. یافته ها نشان داد مادر در مرحله کودکی، پدر در مرحله نوجوانی، انگیزه های شخصی در مرحله جوانی، ترس در مرحله میانسالی و فرزندان در مرحله سالمندی مهمترین سوق دهنده زنان ایرانی برای انجام فعالیت بدنی هستند. همچنین مشخص شد میزان فعالیت بدنی زنان ایرانی در مراحل مختلف زندگی به دلایل مختلف در نوسان است بطوریکه در پایان مرحله کودکی در بالاترین و در هنگام «فرزندآوری و فرزندپروری» و «کهولت سن» در پایین ترین حد خود قرار دارد.