نادره نیکجو

هنر نگارگری ایران همواره در پیوند ناگسستنی با ادبیات غنی و آکنده از تعبیرات عرفانی و حکیمانه قرار داشته است و نگارگران نیز تلاش نموده اند تا معانی را به زبان تصویر متجلی سازند. یکی از مهم ترین منابع مصورسازی برای نگارگران ایرانی در طول دوره های مختلف، خمسه نظامی است.در این نوشتار، نگاره «مجنون به خیمه گاه لیلی می رسد» تحلیل و بررسی می شود. هدف از گشودن سطوح معانی در تناسب با ویژگی فرمال اثر مجنون به خیمه گاه لیلی می رسد، این است که قاعده های تصویری و امکاناتی که تصویر مذکور برای هنر آینده می گشاید را برجسته نمایند. در نتیجه، کانون های روایی و ترکیب بندی نقاشی به طور کامل همخوان نیستند و معنا میان این دو به وجود آمده است. معنادار به مجموعه ای از ترکیب خطوط و رنگ ها گفته می شود که در شخص ایجاد انگیزش زیبایی شناسی می کند. به گفته رولان بارت، «تصویر روایت دارد چه برسد به این که تصویر خود نوعی شعر نگاری و نگارگری برای شعر باشد». فضاسازی و ترکیب بندی انگار از ویژگی های شاخص آن است که ارتباط بین ساختار تصویر و اثرپذیری از شرایط عصر صفوی را نشان می دهد. در حقیقت، برای بررسی معنایی که در اثر وجود دارد بایستی معنای سریع و ضمنی آن ها را مورد بررسی قرار دهیم. معنی عینی معانی مورد انتظار یک مخاطب از چیزهای دیده شده است، معنای فرهنگی معانی است که توسط ارزش های ویژه یک جامعه یا فرهنگ تعیین می شود. بنابراین روابط بین فرم و سطوح معنای تفسیر و ارزیابی وجود دارد. نشان دادن تطابق فرم و محتوا حسی از وحدت را در مخاطب به وجود می آورد و بررسی آن است که ما را به ارزیابی اثر هنری قادر می سازد.