مهدی عشقی رضوانی

«روایت فتح» نام مجموعه مستندی است که گروه تلویزیونی جهاد سازندگی درباره رویدادهای نظامی- سیاسی جنگ تحمیلی رژیم بعث صدام علیه جمهوری اسلامی ایران ساخته است. کارگردان، تدوین گر، نویسنده گفتار متن و گوینده اصلی این مجموعه مستند، سیدمرتضی آوینی است. «نبرد سَن پیترو » نام مستندی است که گروه فیلم سازی مستقر در ارتش امریکا، در خلال جنگ جهانی دوم ساخته است. کارگردان، نویسنده گفتار متن و گوینده اصلی این مستند، جان هیوستون افسر ارشد ارتش امریکا است. یکی از ویژگی های بارز این دو مستند، ساخته شدن هر دو در دوران جنگ و با هدف تبلیغ و تشویق رزمندگان به حضور در جبهه است. ویژگی مشترک دیگر، بازنمایی یک عملیات موفق نظامی که منجر به فتح می شود، است. در این پژوهش، به بحث درباره کارگردانی و نگاه کارگردان در چگونگی ارائه گزارش از میدان نبرد خواهم پرداخت و از این منظر، دو مستند ساخته شده از دو عملیات نظامی موفق را مقایسه خواهم کرد. این پژوهش ضمن مقایسه، بررسی و تحلیل تطبیقیِ زاویه نگاه کارگردان به جنگ و رزمنده های حاضر در عملیات، نشان می دهد که بین دیدگاه فیلم سازی سیدمرتضی آوینی و جان هیوستون در موضوع مستندهای دوران جنگ دو تفاوت عمده وجود دارد. از یک طرف، این جنگ با همه جنگ هایی که در قرون اخیر در جهان رخ داده، کاملاً متفاوت است. جنگ ایران یک جنگ اعتقادی است و از جنگ های صدر اسلام هم که بگذریم با هیچ جنگ دیگری قابل قیاس نیست. تفاوت اساسی دیگر، در غایت و هدف از فیلم سازی است.