فرخ بوستانی

این مقاله به عوامل مؤثر بر رتبه بندی مؤسسات حسابرسی از دیدگاه خبرگان حسابرسی می پردازد یکی از مهم ترین راهکارهای ارتقای کیفیت حسابرسی کشور، شفافیت بیشتر از سوی حسابرسان و مقررات گذاران و همکاری آن ها با دانشگاهیان در هدف مشترک یعنی درک بهتر محرک های مختلف کیفیت حسابرسی است. بسیاری از پژوهشگران و صاحب نظران، حسابرسی را یک فرایند ارتباطی می دانند که به منظور اثربخشی بر روی مخاطبانش انجام می گیرد، نقش حسابرسی به عنوان مکانیزمی برای گواهی دادن بر پاسخگویی و مباشرت مدیریت می باشد. سازمان بورس و اوراق بهادر مؤسسات حسابرسی معتمد بورس را به چهار طبقه دسته بندی کرده است. رتبه بندی مؤسسات حسابرسی معتمد بورس بیانگر آن است که کیفیت مؤسسات حسابرسی معتمد طبقه "اول" بالاتر از مؤسسات حسابرسی معتمد سایر طبقاست. هدف این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر رتبه بندی مؤسسات حسابرسی است. به منظور تحقق این هدف عوامل مؤثر بر رتبه بندی مؤسسات حسابرسی از جنبه های گوناگون شامل: ویژگی های فردی حسابرسان و عوامل ساختار سازمانی مؤسسات حسابرسی و عوامل فرهنگی و زمینه های اجتماعی تأثیرگذار و عوامل اقتصادی و سایر عوامل مرتبط با رتبه بندی مورد بررسی قرارگرفته است.  بدین منظور از روش پرسشنامه محقق ساخته و نظر خبرگان بهره گرفته شد. در این تحقیق جهت استخراج معیارهای اصلی و کلیدی مرتبط برای رتبه بندی مؤسسات حسابرسی از روش دلفی فازی استفاده شده است با توجه به نتایج بدست آمده از بین 51 ویژگی مطرح شده، خبرگان پژوهش 24 ویژگی ازجمله تعهد، مسئولیت پذیری، استقلال حسابرس به عنوان معیارهای برتر برگزیدندکه درصد توافق تمام متغیرهای احصا شده بیش از 70 درصد می باشد.

صورت های مالی بخش عمده ای از اطلاعات موردنیاز سرمایه گذاران و اعتباردهندگان یک شرکت را ازجنبه اقتصادی تأمین می کند. براساس چنین سطح اعتمادی به صورت های مالی، نقش حسابرسان نقشی حیاتی است. حسابرسی صورت های مالی امری ضروری است، زیرا صورت های مالی حسابرسی شده می تواند این اطمینان را برای سرمایه گذاران و اعتباردهندگان درحفظ منابع اقتصادی فراهم نماید که اطلاعاتی معتبر و قابل اتکا در اختیار آن ها قرار می گیرد. هدف پژوهش حاضرالگوی رتبه بندی موسسات حسابرسی با استفاده از رویکرد تحلیل ساختار است. بدین منظور از تعداد 307 نفر از اعضای جامعه حسابداران رسمی جهت تکمیل پرسشنامه استفاده شد. ابتدا عوامل مؤثر بر رتبه بندی به 6 گروه اصلی ویژگی های فردی حسابرسان، عوامل ساختار سازمانی مؤسسات حسابرسی، عوامل فرهنگی ، عوامل زمینه های اجتماعی  ، عوامل اقتصادی ، سایر عوامل مرتبط تقسیم بندی گردید و در مرحله اول آزمون گردید که از 51 شاخص 24 شاخص آن تحت 4 عامل با اجماع اکثریت خبرگان حسابرسی مورد تأیید قرار گرفت و در مرحله دوم 24 شاخص در سطح کلیه حسابداران رسمی شاغل در مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران مورد آزمون قرار گرفت و درنهایت براساس اولویت و میزان اهمیت 24 شاخص تحت 4 عامل  اقتصادی، اجتماعی، ویژگی های فردی، ساختاری اولویت بندی و رتبه بندی گردید.بر اساس نتایج به دست آمده، مقادیر آماره t برای همه بارهای عاملی مرتبه دوم بالای 1.96 است؛ بنابراین با اطمینان 95 درصد می توان گفت تمام ابعاد موردبررسی تأثیر معنی داری در رتبه بندی مؤسسات حسابرسی دارند. به طوری که با توجه به ضرایب مسیر عوامل اقتصادی بیشترین تأثیر و عوامل ساختار سازمانی مؤسسات حسابرسی کمترین تأثیر را در رتبه بندی مؤسسات حسابرسی دا