خدیجه حسن پور

نقد و بررسی آثاری که به گونه های خاص انواع ادبی پرداخته و در میان اهل زبان مقبولیت بسیاری یافته اند از ارزش بالایی برخوردار است. در این میان بررسی و نقد آثاری چون مجمع الأمثال ابوالفضل میدانی که در دوره های آغازین ادبیات عربی تدوین شده، قابل توجه می باشد؛ چه آنکه با هدف جلوگیری از تحریف و نابودی میراث ارزشمند ضرب المثل و تبیین آن گردآوری شده است. در این راستا پژوهش حاضر بر آن است تا در قالب نقد ساختاری و با شیوه ای توصیفی – تحلیلی، شناخت عمیق تر و علمی تری از این اثر ارائه دهد. نتایج پژوهش از وجود طرحی منسجم در چارچوب بندی ساختار درونی و متناسب با موضوع، حکایت دارد. همچنین شرح و تبیین ضرب المثل ها با استفاده از شواهد قرآنی، اشعار، روایت، داستان و معاجم لغوی، گویای قوت جنبه ی علمی و استنادی کتاب می باشد و بیانگر تألیفی مبتنی بر تخصص زبانی در متناسب ساختن آن با تنوع سلایق مخاطبان است که با بهره گیری از بن مایه های زبانی و فرهنگی نقش قابل توجهی در استحکام میراث زبانی، تاریخی و فرهنگی قوم عرب ایفا نموده است. علیرغم این امتیازات، کاستی هایی همچون: وجود ابهام در شرح برخی ضرب المثل ها و تکرار مکررات، اهتمام به تحقیق و تعلیقی علمی متناسب با تحولات زبانی بر چنین اثری را ضروری می سازد.