امانی جواد

قانون جهاد یکی از مهمترین احکام و آموزه های اسلام است که برای دفاع از توحید، رفع موانع و عوامل مزاحم از مسیر حرکت تکاملی انسان وضع و تشریع شده است. جهاد همان تلاش و مبارزه است و انواع و اقسامی دارد. برای مثال مبارزه علمی، اقتصادی، سیاسی، نظامی، فکری و... در هر برهه ای از زمان، جهاد خاص خودش را می طلبد. یکی از مصادیق مبارزه فکری، جهاد تبیین است. در پژوهش حاضر با روش تحلیلی-توصیفی مسئله جهاد تبیین بررسی و مصادیق عملی آن در سیره اهل بیت (ع) بیان شده می شود. بررسی سیره اهل بیت (ع) روشن می کند که آنها برای دعوت و هدایت مردم و تبیین دین تلاش می کردند و از همه ابزارهای مفید و جذاب بهره می گرفتند. گاه مناظره، تدریس و پرسش و پاسخ داشتند، گاه موعظه داشتند، گاه خطابه می خواندند و گاه شعر می سرودند. سیره آنها کامل ترین الگوی جهاد تبیین است و انگیزه است برای اینکه افراد جامعه اسلامی دربرابر امواج عقاید منحرف دشمنان، ایستادگی و مبارزه کنند.  

از دیرباز عصمت پیامبران و ائمه (ع) از مسائل بسیار مهم در قلمروی عقاید دینی و بخش حجیمی از ادبیات دینی و معارف اسلامی را به خود اختصاص داده است. در نگاه شیعه پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) از هرگونه رجس و آلودگی مطهرند و از خطا و خطا معصوم هستند. با این حال در دعا ها و مناجات های اهل بیت (ع)  فرازهای است که ایشان به گناهان بزرگ اعتراف کرده اند و به ناله و التماس مغفرت طلبیده اند. یک نمونه از این مناجات ها، دعای ابی حمزه است که منتسب به امام زین العابدین (ع). در نوشتار حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی نسبت این رفتار پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) را با عصمت بررسی می شود و روشن  شد که میان عصمت و استغفار هیچ تعاند وجود ندارد. یافته ها نشان می دهد که استغفار امامان (ع) نشانه خوف و خشیت آنان از خداوند متعال، نشانه ژرفای معرفت آنان نسبت به خداوند متعال، نشانه تجلی هیبت و عظمت الهی بر قلب آنان، به خاطر قصور در مراتب پیشین، استغفار از زبان امت و احتمالات دیگر که در نوشتار حاضر ذکر شده است. افزون بر آن می توان وجوهی از توبه و استغفار را در نظر گرفت که نه تنها تلائم بلکه بر تلازم عصمت و استغفار دلالت دارد.