امیر کاوه

نقش حمل و نقل هوشمند در رسیدن به توسعه پایدار مهم و موثر است. شهرنشینی نیاز به مدیریت یکپارچه حمل و نقل هوشمند دارد که با پایداری اجتماعی، اقتصادی و زیست ومحیطی شهرها همراه باشد. در این راستا هدف پژوهش حاضر تحلیل و بررسی نقش ابعاد توسعه در شناسایی شیوه های حمل و نقل در شهر زاهدان، می یاشد. روش تحقیق حاضر با توجه به ماهیت آن از نوع تحقیقات توصیفی-تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. روش های گردآوری اطلاعات به دو صورت کتابخانه (اسنادی) و میدانی(پیمایشی) است. روش تجزیه تحلیل اطلاعات در این پژوهش مدل تصمیم گیری چند معیاری (AHP)، است. برمبنای تلفیق نتایج حاصل از بررسی ها، پیاده روی با مجموع امتیاز 0.338 به عنوان گزینه برتر شناسایی شد. پیاده روی به همراه دوچرخه سواری شیوه های حمل و نقل هوشمند غیرموتوری را تشکیل می دهند که در این جا بالاترین امتیازات را نیز از آن خود کرده اند. استفاده از اتوبوس و مینی بوس و پس از آن تاکسی که به عنوان حمل و نقل هوشمند عمومی و نیمه عمومی شناخته می شوند در درجه بعد قرار گرفته و کم ترین امتیازات نیز به شیوه های حمل و نقل هوشمند موتوری شخصی یعنی استفاده از اتومبیل شخصی و موتورسیکلت اختصاص یافته است.

با توسعه شهرها و افزایش جمعیت، چالش های بسیاری ایجادشده که از مهم ترین آن ها، حمل ونقل شهری است. عدم توانایی مدیریت شهری سنتی در حل این چالش، منجر به مطرح شدن رویکردهای مختلفی از جمله حمل ونقل هوشمند شد. اتخاذ و اجرای چنین رویکردی در کلان شهرها، نیازمند تغییر رویکرد مدیریتی است که مدیریت یکپارچه شهری به عنوان مهم ترین آن ها شناخته می شود. هدف این تحقیق، بررسی وضعیت مدیریت یکپارچه شهری و سپس تأثیر آن در تحقق حمل ونقل هوشمند در شهر زاهدان است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر گردآوری داده ها به صورت میدانی از طریق ابزار پرسش نامه است. روایی ابزار مشخص و پایایی آن نیز با آلفای کرونباخ بیشتر از 70/0 تأیید شد. جامعه آماری تحقیق را کارشناسان شهری در شهر زاهدان تشکیل داده اند. حجم نمونه برابر با 100 نفر تعیین شد. نتیجه آزمون نشان می دهد که متغیرهای مدیریت یکپارچه شهری در سطح کمتر از 05/0 معنادار هستند. از نظر جامعه آماری، 7 متغیر حکمروایی خوب، همپایایی، وحدت فرماندهی شهری، بسترسازی، تعامل، ساختار تشکیلاتی و دیدگاه سیستمی، وضعیت مناسبی نداشته و این شرایط سبب شده که شاخص مدیریت یکپارچه شهری در شهر زاهدان شرایط مطلوبی نداشته باشد. همچنین بررسی معناداری آزمون نشان می دهد که 5 متغیر حمل ونقل هوشمند یعنی نظارت هوشمند، پرداخت هوشمند، ثبت تخلف هوشمند، اطلاع رسانی هوشمند و مدیریت مکانیزه ناوگان در سطح کمتر از 05/0 معنادار هستند. جهت معناداری، نشانگر وضعیت نامناسب شاخص حمل ونقل هوشمند در شهر زاهدان است. تحلیل رگرسیون نشان داد که متغیرهای مدیریت یکپارچه شهری می توانند بیش از 68 درصد در تحقق حمل ونقل هوشمند تأثیرگذار باشند و 32 درصد به عوامل دیگر وابسته هستند. متغیر حکمروایی خوب با 12 درصد و سپس دیدگاه سیستمی با 11 درصد، بیشترین تأثیر را در این زمینه دارد. واژگان کلیدی: مدیریت یکپارچه، حمل ونقل هوشمند شهری، زاهدان.