حسین عزت پناه

در دهه های اخیر گسترش عمودی مسکن و افزایش آپارتمان نشینی رشد بی سابقه ای پیدا کرده است. کمبود زمین مناسب، تمایل به همجواری با مراکز شهری و تجاری شدن مسکن سبب افزایش تراکم و آپارتمان نشینی شد. اما در این میان خلاء ناشی از حذف فضاهای اصیل و کیفی، مانند حیاط و ایوان، پس از دهه ها شدیداً احساس می شود .این پژوهش با عنوان اهمیت ایوان در آپارتمانها از منظر برنامه ریزی انجام پذیرفته است. روش تحقیق در این پژوهش در بخش مرور ادبیات، روش توصیفی- تحلیلی و در بخش مطالعات میدانی با روش کمی انجام پذیرفته است .همچنین بررسی تطبیقی فضاهای بینابینی در مسکن سنتی و مسکن معاصر از طریق مشاهده و مطالعه اسنادی در کنار مطالعه استانداردهای طراحی فضاهای مسکونی صورت گرفته و نقش و اهمیت ایوان درخانه انجام پذیرفته است. ابزار ساخته شده ، با استفاده از ضرایب آزمون های آلفای کرونباخ و با استفاده از نرم افزار آماری spss24و مدل معادلات ساختاری با استفاده از pls مورد سنجش قرار گرفت. پایایی متغیرها ، محاسبه و مناسب ارزیابی شد که بر اساس آن ضریب متغیرهای پژوهش و ابعاد آن بیش از 0.7 بدست آمد. نتایج حاکی از آن است که مدل خروجی یافته متغیرهای پژوهش رابطه معنی داری بین متغیرهای تحقیق و مدل نهایی وجود دارد.

مقدمه: آپارتمان های با مساحت کم، تهویه نامناسب و فاقد فضاهای نیمه باز مانند بالکن از چالش-های امروز زندگی سکونتگاه های انسانی است که باید با برنامه ریزی و ساخت و سازهای علمی نسبت به رفع آن اقدام شود. هدف پژوهش: بررسی کارآیی بالکن و روش های بهینه سازی آن در آپارتمان های مسکونی.روش شناسی تحقیق: در این پژوهش پرسش نامه هایی برای تمام گروه های سنی ۱۰ تا 80 ساله تنظیم شد و بالغ بر ۱۰۰ بالکن در مناطق ۷، ۸ تهران و پردیس و پرند بررسی شدند. برای تحلیل داده ها نیز از نرم افزار spss استفاده شد.قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده مورد مطالعه با وسعتی معادل 15335212.41 متر مربع، 1.2 درصد مساحت کل شهر تهران را تشکیل می دهد و از لحاظ وسعت مقام پانزدهم را در بین مناطق شهر تهران دارا می باشد. جمعیت ساکن منطقه 194.312 نفر است. منطقه 8 تهران نیز با مساحت 1339 هکتار و جمعیت 377806 در محدوده شرقی تهران قرار دارد. یافته ها و بحث: بالکن در مناطق مورد بررسی به دلایلی مانند نداشتن محرمیت، جانمایی غلط از لحاظ طراحی فضای معماری، موقعیت نامناسب در جهت های اقلیمی، مساحت کم و همچنی عدم امنیت، فقدان فضای سبز و ... از کارایی مناسبی برخورداد نیست.نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که عدم شکل گیری فضای خصوصی مناسب و حفظ حریم شخصی در فضاهای نیمه باز، مهم ترین عامل کارکرد ضعیف بالکن در واحدهای مسکونی محسوب می شوند که باید در جهت رفع آنها برنامه ریزی شود.