محمدرضا شامی

در قرن حاضر با ظهور تکنولوژی های نوین و هوشمند در حوزه فن آوری اطلاعات در کلان شهر تهران، تغییرات بسیاری در زندگی شهرنشینان رخ داده است و این توجه اندیشمندان را به مفهوم "کیفیت زندگی هوشمند" جلب کرده که نتیجه آن بازنگری و ارائه ابعاد و شاخص های موثر در سنجش آن در کلان شهر تهران است. با توجه به اهمیت کیفیت زندگی در نظام برنامه ریزی، توجه به مفهوم هوشمندی و گسترش تأثیر آن در عامل مذکور بیش ازپیش مطرح می گردد. هدف از این پژوهش دستیابی به یک مدل ساختاری، ترتیب اهمیت و ضریب تأثیر ابعاد و شاخص های کیفیت زندگی هوشمند شهری از طریق معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی (PLS) در کلان شهر تهران می باشد. مناطق یک، شش و نوزده شهرداری تهران به عنوان جامعه آماری و حجم جامعه آماری نیز چهارصد نفر می باشد. بر اساس نتایج حاصله تمامی ابعاد هفتگانه پژوهش ارتباط معناداری با عامل کیفیت زندگی هوشمند شهری جهت سنجش و ارزیابی آن دارند. همچنین در راستای بیان میزان اهمیت این ابعاد در مناطق مختلف، عامل انسجام و مشارکت اجتماعی در منطقه یک، آموزش عمومی در منطقه شش و عامل مصرف منابع و محیط زیست در منطقه نوزده تهران بالاترین رتبه را به خود اختصاص داده اند. لذا می توان گفت که توسعه شهرها تحت تأثیر توسعه روزافزون فن آوری اطلاعات و ارتباطات در نقاط مختلف دنیا است اما این موضوع نباید باعث نادیده گرفتن تفاوت ها و خواسته های مردم مختلف گردد.

در قرن حاضر توسعه و پیشرفت علم در عرصه های مختلف بر مبنای ارتباطات وسیع با شتاب بسیاری در حال انجام است. پیشرفتی که در حقیقت بر اساس پاسخ به نیاز انسان قرن 21 صورت می گیرد. با رویکرد تلفیق کاربرد فناوری اطلاعات با زندگی انسان شهرنشین و همچنین مشکلات و چالش هایی چون افزایش جمعیت، میزان شهرنشینی و سطح نیازها، استفاده ی بیش از حد منابع و بحران های اقتصادی، تفکرات گوناگونی در باب حل این مشکلات با استفاده از فن آوری هوشمند مطرح می شود. احتمالا هوشمندسازی یک جامعه ی شهری تاثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی شهروندان خواهد گذاشت که اندیشمندان بر مبنای آن اصطلاح زندگی هوشمند را ارائه داده اند. با توجه به جستجوهای صورت گرفته ابعاد و شاخص های متفاوتی در زمینه ی زندگی هوشمند و سنجش کیفیت آن ارائه شده است. در این پژوهش با رویکرد توصیفی تحلیلی می خواهیم تا علاوه بر تبیین ابعاد یک شهر هوشمند، ابعاد و شاخص های زندگی هوشمند را از طریق مطالعه و تحلیل پژوهش های معتبر مشخص کنیم، سپس با هدف تاثیرگذاری هریک از آنها در مسیر هوشمندسازی زندگی شهروندان و ارتقاء کیفیت آن با استفاده از تکنولوژی های هوشمند در کلانشهر تهران با بهره گیری از مقایسه ی زوجی شاخص ها در تکنیک AHP بر اساس نظر متخصصین با ارائه ی پرسشنامه بعنوان ابزار تحقیق، اولویت ابعاد و شاخص ها را تعیین کنیم. بررسی ها نشان می دهد توسعه ی کاربرد تکنولوژی های هوشمند در زمینه ی فن آوری اطلاعات و ارتباطات در کلانشهر تهران به ترتیب در حوزها ی سلامت، امنیت و ایمنی، آموزش، فرهنگ، مسکن و ابنیه بیشترین تاثیر را در ایجاد یک زندگی هوشمند شهری و ارتقاء کیفیت زندگی دارد.

مناطق ساحلی بدلیل وفور امکانات بالقوه جهت توسعه، از دیرباز مورد توجه نوع بشر جهت اسکان و بهره گیری از این امکانات می باشد و این را می توان دلیل تمرکز 75 درصد از جمعیت دنیا در شعاع 200 کیلومتری سواحل دانست. مدیریت یکپارچه ی مناطق ساحلی(ICZM) روشی است جهت خنثی نمودن اثرات نامطلوب فعالیت های انسانی در این مناطق. همانطور که گفته شد سواحل شرایط مطلوبی جهت توسعه دارند و یکی از اقدامات جهت توسعه ی شهرهای ساحلی و بندرگا ه ها ایجاد مناطق آزاد تجاری- صنعتی در آنها می باشد. در این پژوهش با هدف ارزیابی و تعیین اثرات استقرار منطقه ی آزادانزلی بر پارامتر ها و رویکردهای مدیریت یکپارچه ی مناطق ساحلی این شهرستان با استفاده از روش کتابخانه ای منابع مختلفی همچون کتب، مقالات، پایان نامه ها و طرح های مصوب، مورد بررسی قرار گرفته اند. از طریق مطالعه ی شرایط محیطی و اجتماعی سواحل این محدوده و با بررسی فعالیت ها و طرح های توسعه ای منطقه ی آزاد تجاری- صنعتی انزلی، تعارضات و تعاملات اقدامات و فعالیت های این منطقه با اهداف مدیریت یکپارچه ی مناطق ساحلی در شهرستان مشخص گردید. بعنوان نتیجه مشخص شد که منطقه ی آزاد انزلی به تبع خصوصیات خود به لحاظ شرایط زیست محیطی و همچنین گستره ی فعالیت ها، در صورت کنترل و هدایت اقدامات و پروژه های توسعه بالاخص طرح ساخت بندر کاسپین، مجتمع صنعتی و مسکونی و همچنین استفاده از امکانات، می تواند در پیشبرد اهداف مدیریت یکپارچه ی سواحل موثر واقع گردد. در نهایت مدلی جهت ایجاد هماهنگی و نظارت بر فعالیت های منطقه ی آزاد در راستای حفظ محیط زیست این منطقه بعنوان مهمترین هدف مدیریت یکپارچه ی سواحل در این شهرستان، ارائه گردید.