نجوا مقدم

تخیل و ارتباط آن با خلاقیت، از مهم ترین مباحث مرتبط با مقوله طراحی معماری بوده که جایگاه و نقش آن در دهه های اخیر به سبب حضور گسترده رایانه ها در فرآیند طراحی معماری و ارتقای نقش آنها به عنوان همکار طراح و پیشنهاددهنده طرح، دچار تغییراتی شده است. با توجه به تمامی تغییر و تحولات ایجادشده در معنا و مفهوم معماری، به واسطه تعامل طراحان و معماران با رایانه ها، اکنون این سؤال مطرح است که نقش و کارکرد تخیل خلاقانه در فرآیندهای طراحی معماری دیجیتال نسبت به نقش آن در فرآیندهای طراحی غیر دیجیتال به چه صورت تغییر کرده است؟ از این رو، هدف این تحقیق علاوه بر بازشناسی مفهوم پدیدارشناسانه تخیل و تخیل خلاقانه از نگاه فیلسوفان پدیدارشناس، خصوصاً ژان پل سارتر، مقایسه و بررسی تفاوت های نقش تخیل خلاقانه در فرآیندهای طراحی معماری غیر دیجیتال با نقش آن در فرآیندهای طراحی معماری دیجیتال است. این پژوهش در مرحله نخست، به بازشناسی مفهوم تخیل از منظر پدیدارشناسی سارتر پرداخته، گوناگونی های انواع تخیل خلاقانه مرتبط با طراحی و نقش و کارکرد آن در فرآیند طراحی را بررسی کرده است و پس از معرفی وجوه تأثیرگذار طراحی معماری دیجیتال بر روند آفرینش معمارانه، به تحلیل نقش تخیل خلاقانه در فرآیند طراحی معماری دیجیتال می پردازد. در آخرین بخش مقاله و در مقام جمع بندی، نگارندگان با مقایسه تخیل خلاقانه در فرآیند طراحی معماری غیردیجیتال و طراحی معماری دیجیتال، به ارائه نموداری از مقایسه نقش تخیل خلاقانه در هر دو فرآیند می پردازند که نشان می دهد به واسطه حضور رایانه ها در طراحی معماری، به عنوان همکار معمار، در مقایسه با فرآیندهای طراحی که بدون حضور رایانه ها صورت می گیرد، نه تنها نقش تخیل خلاقانه طراح تضعیف نمی شود، بلکه رایانه ها می توانند با پوشش ضعف ها و محدودیت های ذهن انسان، مرزهای تخیل ورزی او را در قلمروی فراتر از محسوسات تجربه شده او گسترش دهند.