علی شفیعی دارافشانی

پدیده فرونشست سطح زمین ناشی از عوامل طبیعی و فعالیت های انسانی در نقاط مختلف دنیا و در طی سال های اخیر در کشور به خصوص در اصفهان به علت برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی، خشکسالی و عوامل دیگر پدیدار و سبب آسیب های جدی به زمین های کشاورزی، ساختمان های مسکونی، جاده ها و دیگر سازندها و بروز خسارت های زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی شده است. تحلیل آسیب پذیری و تاب آوری شهری ناشی از این فرونشست زمین در اصفهان به عنوان ابزاری در راستای پیشگیری از زایش فاجعه مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش بر آن است تا به پرسش اینکه شهر اصفهان در برابر پدیده فرونشست زمین چه مقدار آسیب پذیر است؟ پاسخ دهد. هدف این پژوهش بررسی نقش تاب آوری شهری بر میزان آسیب پذیری شهر اصفهان در برابر پدیده فرونشست زمین باشد. در این مطالعه ابتدا با استفاده از تکنیک تداخل سنجی راداری نرخ و دامنه فرونشست به عنوان فاکتور عامل در تولید خطر به تحلیلگر سیستم در محیط GIS وارد شد سپس با کمک تحلیل های کیفی به بررسی شاخص های تاب آوری شهری بر روی شهر اصفهان پرداخته شد. نتایج بیانگر این است که نواحی از شمال شهر و قسمت هایی به صورت نواری به علت نزدیکی به عوامل خطرزا مانند گسل، مسیل، قنات های قدیمی، منابع ذخیره سوخت، لوله انتقال نفت به این مخازن و تغییر مداوم مسیر رود روی آنها هم موجب افزایش آسیب پذیری است. همچنین نشان می دهد که اکثر ساخت وسازهای موجود در منطقه غیراصولی و غیرمتناسب با شرایط مخاطره آمیز است. 

اﻣﺮوزه ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌه ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﻣﻄﺮح ﺷﺪن اﺻﻞ ﺗﻮﺳﻌه پایدار، ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ زﯾﺴﺖ محیطی و ﺷﻬﺮﻫﺎی ﺳﺒﺰ مورد توجه برنامه ریزان شهری قرار گرفته است. ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣشکلات ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ وﯾژه در ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻧشانگر ﻋﺪم ﺗﺤﻘﻖ ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی پایداری در آن هاﺳﺖ، ﺿﻤﻦ اینکه ارزﯾﺎبی و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻓﻀﺎیی و اکولوژیکی زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿطی یکی از ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎی اصلی پایداری در ﻣﻨﺎﻃﻖ و ﺣﻮزهﻫﺎی ﺷﻬﺮی ﺑﻮده و سعی دارد ﺗﺎ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﺷﻬﺮی ﻣﻨﺎﺳبی را ﺑﺮای ﺳﺎکنان ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻓﺮاﻫﻢ کند. ﺷﻬﺮ ﺳﺒﺰ از رویکﺮدﻫﺎی ﻧﻮ و ﺑﺮﺧاﺳﺘﻪ از ﻣﻔﺎﻫیﻢ ﺗﻮﺳﻌه پایدار اﺳﺖ کﻪ از آن ﻣیﺗﻮان ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ارﺗﻘﺎی کیﻔیﺖ محیط زیست و ﺗﻮﺳﻌه پایدار ﺷﻬﺮی ﺑﻬﺮه ﺑﺮد. هدف از این پژوهش بررسی وضعیت شاخص های شهر سبز در کلان شهر اصفهان است. به این منظور با استفاده از تطبیق ها به ارائه راهبردها می پردازد. ازاین رو، این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و کتابخانه ای و میدانی و با کمک ابزار پرسش نامه ابتدا اطلاعات لازم را جمع آوری می کند و سپس با کمک نرم افزار SPSS به این نتیجه می رسد که ازنظر مردم «شاخص انرژی» مهم ترین عامل برای رسیدن به شهر سبز در اصفهان است. این درحالی است که با کمک تکنیک SWOT حرفه مندان شهری مهم ترین مؤلفه برای رسیدن به شهر سبز را حکمرانی زیست محیطی می دانند. همچنین مروری بر معیارها و شاخص های شهر سبز در دو شهر فرایبورگ و اصفهان نشان داد که تفاوت معنی داری بین این دو شهر به لحاظ سیاست گذاری و اجرای سیاست های توسعه مبتنی بر مسائل زیست محیطی وجود دارد. بدیهی است که تفاوت در وضعیت جغرافیایی، اقتصادی، فنی، الگوی مدیریت و برنامه ریزی شهری این دو کشور تأثیر قابل توجهی در دستیابی به اهداف شهر سبز دارد.

براساس نتایج و آمار به دست آمده از هزینه و درآمد خانوار شهری در ایران، متوسط هزینه مسکن در سبد هزینه خانوار شهری تقریباً ۳۵ درصد می باشد (در تهران بیش از ۵۰ درصد) که این رقم برای دهک های پایین درآمدی در کلان شهرها به بیش از ۷۵ درصد نیز می رسد. این در حالی است که در کشورهای موفق دنیا تلاش شده است که این سهم از حد مجاز و متعارف خود یعنی کمتر از ۱۵ درصد بالاتر نرود. همچنین با رشد جمعیت شهری به خصوص در دوران بعد از انقلاب اسلامی، کشور ایران با بحران مسکن روبه رو شد. از این رو شرکت ها و ادارات مختلف، تصمیم به ایجاد تعاونی های مسکن گرفتند و تعاونی ها به شکل امروزی آن درآمدند. هدف از انجام این پژوهش، ارائه راهکارهای مؤثر جهت ارتقاء بهره وری تعاونی مسکن کارکنان شهرداری اصفهان است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش توصیفی– تحلیلی است. برای جمع آوری داده های مورد نیاز از تکنیک های دو روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. این پژوهش به روش تحلیل راهبردی (SWOT) انجام گرفته است. برای مصاحبه و تکمیل پرسشنامه از نظرخواهی 65 کارشناس و متخصص مرتبط با حوزه شهرسازی در سطح استان اصفهان و اساتید دانشگاهی استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد، در بخش قوت ها؛ وجود نیروهای متخصص، در بخش ضعف ها؛ پایین بودن میزان همکاری سازمان ها با تعاونی، در بخش ارزیابی عوامل خارجی؛ تأمین سرانه مسکن استان و در بخش تهدیدها عدم اعتماد بانک ها به تعاونی به دلیل عقب افتادن اقساط، مهم ترین عوامل هستند. همچنین اولویت بندی استراتژی های قابل اجرا جهت ارتقاء بهره وری تعاونی مسکن شهرداری اصفهان در این تحقیق ارائه شده است.

معلولیت، به مثابه پدیدهای زیستی و اجتماعی، واقعیتی است که تمامی کشورها با آن مواجه اند. تأمین نیازهای دسترسی معلولان مستلزم به کارگیری تمهیدات ویژه ای است، چرا که تأمین دسترسی و فرصت های برابر برای آحاد جامعه یکی از ارکان حقوق شهروندی است. هدف از این مقاله بازتعریف محتوایی سیستم برنامه ریزی شهری بر پایه تحلیل انتقادی فضای شهری اصفهان از دید معلولین و ارائه توصیه های عملی برای بهبود شرایط اجتماعی، فضایی و فیزیکی شهرها به نفع افراد معلول جسمی می باشد. به این ترتیب محقق در پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به این سؤال است که مدل تشکیل یافته از مؤلفه های مورد انتقاد فضای شهری اصفهان از دید معلولین به چه صورت می باشد و این مدل چه میزان اعتبار دارد؟ نوع تحقیق در این پژوهش نوع توصیفی- تحلیلی است. در جمع آوری اطلاعات از مطالعات میدانی و کتابخانه ای استفاده شده است. سپس عوامل داخلی و خارجی حاکم بر فضای شهری محدوده مزبور با استفاده از طیف لیکرت امتیازدهی و ارزیابی گردید. همچنین برای تجزیه و تحلیل یافته ها از روش آمار استنباطی تحلیل مسیر و مدل سوات بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از مدل SWOT نشان می دهد که با در نظر گرفتن ماتریس داخلی و خارجی جایگاه وضعیت برنامه ریزی در محدوده شماره IV قرار می گیرد؛ بنابراین راهبرد برنامه ریزی راهبرد تدافعی است و ضرورت دارد اقدام مؤثری در مناسب سازی فضاهای شهری برای جانبازان و معلولین صورت گیرد.