عماد رحیمی

کیفیت روابط همسران در خانواده از اثرگذارترین عوامل سلامت و تعالی فرد و جامعه است. پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل مفهومی غنی سازی روابط همسران با تأکید بر تأمین نیازهای روان شناختی با تأکید بر منابع اسلامی انجام شده است. بدین منظور مجلداتی از کتاب بحارالانوار که به طور مبسوط به بیان روایات مرتبط با روابط بین فردی و به طور خاص به روابط همسران اختصاص دارد و در هر باب، آیات مرتبط با موضوع پژوهش حاضر را نیز شامل می شود انتخاب شد. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و کمی-کیفی تجزیه و تحلیل شده است. در پایان و پس از روایی سنجی نتایج به دست آمده، ۳ مؤلفه زمینه ساز سلبی، ۱5 مؤلفه زمینه ساز ایجابی، 3 مؤلفه هسته ای و 7 مؤلفه پیامدی در مورد غنی سازی روابط همسران به تأیید کارشناسان رسید که مبتنی بر آن مدل مفهومی غنی سازی روابط همسران با تأکید بر تأمین نیازهای روان شناختی و براساس روایات کتاب بحارالانوار طراحی شد.

رذیله ی اخلاقی حسادت از جمله هیجانات منفی است که میل یا تلاش برای از دست رفتن نعمت واقعی یا متوهم از دیگران را در پی دارد. تحقیقات به طور ضمنی بر ارتباط بین رشدیافتگی شناختی (خردمندی)، عزت نفس و حسادت اشاره کردهاند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه خردمندی و حسادت با واسطهگری عزت نفس است. این پژوهش یک مطالعه توصیفی از نوع همبستگی است که با استفاده از تحلیل مسیر و طبق مراحل پیشنهادی بارون و کنی (1986) صورت گرفته است. جامعهی آماری این تحقیق را طلاب خوابگاههای رسمی سطوح عالی حوزه علمیه قم (2150 نفر) در سال تحصیلی 1398-1399 تشکیل داده است و از میان آنها 326 نفر به صورت تصادفی با انتساب متناسب بر اساس ظرفیت هر خوابگاه انتخاب شدند. برای جمعآوری دادهها از مقیاس رشد خرد (گرین و براون، 2009)، مقیاس عزت نفس (روزنبرگ، 1965) و پرسشنامه سنجش حسادت (ولیزاده و آذربایجانی، 1389) استفاده شد. نتایج تحلیلهای آماری نشان داد، حسادت با خردمندی (470/0-) و عزت نفس (415/0-) رابطهی معکوس معنادار (001/0p<) دارد. در ارتباط بین حسادت با مؤلفههای خردمندی، بالاترین ضریب همبستگی به ترتیب متعلق به نوعدوستی (451/0) و مدیریت هیجانی (450/0) است. نتایج حاصل از بررسی فرضیهی اصلی پژوهش نشان داد، عزت نفس در رابطهی بین خردمندی و حسادت با ضریب استاندارد 348/0-، نقش میانجیگری جزئی دارد. بنابراین، تقویت حسّ عزت نفس در افراد که از مسیر خردمندی و تکامل عقل میگذرد، میتواند به مدیریت صحیح هیجانات منفی از جمله حسادت در آنان منتهی شود.