فرزانه جعفریان یسار

   هدف این مقاله تبیین نظری اقدام پژوهی، درس پژوهی و کارورزی، به عنوان عناصر اصلی صلاحیت های حرفه ای دانشجو معلمان، است. این مطالعه به روش توصیفی تحلیلی با مراجعه به متون و اسناد معتبر و مصاحبه نیمه سازمان یافته با اساتید کارورزی، انجام شده است. یافته ها نشان داد که صلاحیت ها و شایستگی های حرفه ای معلمان در چهار بعد «دانشی، مهارتی، توانایی و نگرشی» حاصل می شود. واحد درسی کارورزی، در ارتقاء صلاحیت های معلمی دانشجو معلمان علوم تربیتی، تأثیر زیادی دارد. دانشجو معلمانی که در مدارس کارورزی می کنند، با اعتمادبه نفس بیشتری به تدریس می پردازند. تربیت معلمان توانمند، با ایجاد تناسب بین آموزش مفاهیم نظری و عملی کارورزی ایجاد می شود. لزوم ترکیب نظریه و مهارت در برنامه درسی خصوصاً کارورزی مورد تأکید است. پراهمیت ترین و مؤثرترین درس در ایجاد شایستگی های حرفه ای در دانشجو معلمان، دروس عملی خصوصاً کارورزی، اقدام پژوهی و درس پژوهی است. نتایج نشان داد که  هدف آموزش ها در دانشگاه فرهنگیان، انباشتن ذهن دانشجو معلمان از علوم و دانش نبوده، بلکه انتقال مهارت ها و صلاحیت های حرفه ای است. در این سازمان، یادگیری در بطن و درون فرایند نهادینه شده، بنابراین هدف اساسی دانشگاه فرهنگیان، ماهر و توانمند بار آوردن دانشجو معلمان در ایجاد توانایی یادگیری در دانش آموزان است. به بیان دیگر، دانشگاه فرهنگیان دارای ماهیت آموزشی، روشمندی یادگیری است. دانشجو معلمان ضمن کسب دانش اولیه در علوم مختلف، یاد می گیرد تا به تولید محتوای یادگیری و از همه مهم تر «روش یادگیری» بپردازند.

هدف این مقاله بررسی شناختی مفاهیم معلم پژوهنده و درس پژوهی در نگاه دانشجویان علوم تربیتی پردیس طالقانی قم بود. این مطالعه به روش کیفی انجام و داده های آن به کمک تبیین تجربیات زیسته دانشجویان علوم تربیتی از دوره تحصیلی آنان به روش مصاحبه جمع آوری شده است. دانشجویان علوم تربیتی با دو تجربه برنامه درسی قدیم و جدید و عملیاتی شدن آن از نیمه راه روبه رو بودند. آنان چندین درس با رویکرد پژوهشی پشت سر گذاشتند. یافته عمده این مقاله نشان داد که دانشجویان نتوانسته اند بین مفهوم معلم پژوهنده و درس پژوهی تفاوت عمده ای قائل شوند. تبیین تجربیات زیسته آنان در دروس مختلف با رویکرد پژوهشی، حاکی از آن است که آنان نتوانسته اند به صورت شناختی و کاربردی، درک درست و مستقلی از دروس معلم پژوهنده و درس پژوهی کسب نمانید. تحلیل تجربیات دانشجویان در دروس عملی که مهمترین آنها، کارورزی بوده و می بایست به صورت کاربردی در دروس معلم پژوهنده و درس پژوهی، مهارت کافی به دست آورند، علم و مهارت لازم به دست نیامده است. تحلیل یافته های این مطالعه نشان داد که تغییر برنامه درسی از نیمه راه، مطلوب نبوده و به نوعی هم برنامه قبلی آسیب دید و هم برنامه جدید به کفایت لازم نرسید.

یکی از کارکردهای اصلی ذهنیت فلسفی در زمینه یادگیری ، نحوهء مدیریت ذهنی افراد ، در مدیریت دانش است. به عبارت دیگر، افرادی که دارای ذهنیت فلسفی هستند، قادرند نحوه یادگیری و تولید دانش را در خود مدیریت کنند. هدف این مطالعه، تبیین تأثیر ذهنیت فلسفی بر مدیریت دانش مدیران آموزشی و معلمان دوره ابتدایی است. جامعه آماری شامل همه مدیران و معلمان دوره ابتدایی شهر قم است. این مطالعه به روش همبستگی و با نمونه آماری 478 نفر از مدیران و معلمان با اجرای پرسش نامه ذهنیت فلسفی و مدیریت دانش انجام شده است. ذهنیت فلسفی مدیران و معلمان، رابطه معناداری با مؤلفه های مدیریت دانش، خلق دانش، تسهیم دانش، به کارگیری دانش و ذخیره سازی دانش نشان داد، ذهنیت فلسفی تبیین کنندهء مناسبی برای مدیریت دانش و مؤلفه های آن است. معلمان و مدیران دارای ذهنیت فلسفی، در حوزه مدیریت دانش و خصوصاً در مؤلفه خلق دانش، عملکرد معناداری را از خود نشان دادند. بر این اساس می توان نتیجه گرفت که ذهنیت فلسفی، تبیین کنندهء مناسب و معناداری برای خلق دانش مدیران و معلمان خواهد بود.