سید علیرضا موسوی مهر

تقریر معصوم، ارتباط تنگاتنگی با عدمِ ردع در سیره عقلا دارد؛ این تقریر، گاه بر فعل مکلف و گاه بر سیره عقلایی است. استدلال به سیره در مسائل مختلف اصولی و ابوابی از فقه معاملات کاربرد وسیعی یافته است. اصولیان درباره حجیتِ تقریر وحدتِ نظر یافته اند و رویکرد عدم حجیت تقریر دیدگاه بدیعی محسوب و در برابر این تسالم اصولی شکل گرفته است. در نوشتار حاضر که به منظور بررسی و نقد این رویکرد با روش کتابخانه ای و توصیفی تحلیلی تدوین شده، از یک سو گزاره هایی چون قبح القاء در مفسده و تفویت مصلحت و ادله ای مانند لزوم ارشاد جاهل و روایات لزوم تبلیغ شریعت و ازسوی دیگر، روایاتِ عدم وجوبِ جواب بر امام(ع) و دیگر ادله در نظامی هماهنگ، تفسیر شده است.

شریعت مقدّس اسلام برای اماکن مقدّس احترامی ویژه قائل است؛ به طوری که همه  فرقه های اسلامی، در اصلِ وجوبِ احترام این اماکن، اتفاق نظر دارند. در راستای این حکم، اسلام محدودیّت هایی را در آمد و شد به این اماکن برای برخی افراد؛ مثل اشخاص جنب و زنان حائض ایجاد نموده و قوانینی را وضع کرده است که خصوصیّات این حکم در میان مذاهب مختلف فقهی متفاوت است. در این پژوهش که از شیوه پژوهش توصیفی، از نوع تحلیل اسنادی پیروی شده، پس از بیان برخی مفاهیم کلّی، حکم ورود و توقّف اشخاص جنب و زنان حائض در اماکن متبرّک، بر اساس دیدگاه مذاهب مختلف فقهی بررسی شده است. در نتیجه پژوهش حاضر، به این واقعیت می رسیم که بیشتر مذاهب اسلامی توقّف این اشخاص در مساجد را حرام می دانند و در جواز عبور و گذر کردن از مساجد،  میان ایشان اختلاف نظر وجود دارد. نسبت به حرم مطهّر ائمه اطهار نیز هرچند مشهور علمای شیعه توقّف را حرام می دانند، اما فقهای اهل تسنن آن را جایز می شمارند.