علی وصال

طی دهه گذشته، افشای اطلاعات مدل های کسب وکار توسط نهادهای حرفه ای حسابداری مورد توجه قرار گرفته، لیکن در ایران این موضوع مغموم مانده و شرکت های ایرانی برای افشای این اطلاعات الگوی مشخصی ندارند. هدف از پژوهش حاضر، تبیین الگویی برای افشای داوطلبانه اطلاعات مالی و غیرمالی مدل های کسب وکار می باشد. پژوهش حاضراز لحاظ جهت گیری پژوهش، کاربردی است. جهت شاخص سازی افشای داوطلبانه اطلاعات مالی و غیرمالی مدل های کسب وکار از روش ساختار چند بُعدی استفاده شده است. برای اجرای این روش سه مرحله ایجاد شاخص، توسعه مقیاس و ارزیابی مقیاس انجام شد. بر اساس مطالعات کتابخانه ای و انجام مصاحبه با برخی از خبرگان، تعداد 36 شاخص در شش بُعد شناسایی شد. جامعه آماری پژوهش متشکل از اساتید دانشگاهی، مدیران اجرایی، حسابرسان و تحلیل گران مالی بوده که با استفاده از روش نمونه گیری کوکران، پرسشنامه محقق ساخته در اختیار 286 نفر از کارشناسان گذاشته شد و مبنای تحلیل قرار گرفت. برای تحلیل داده ها از آزمون های استنباطی استفاده گردید. نتایج حاصل از آزمون دوجمله ای نشان داد که نظرهای موافق کارشناسان بسیار بیشتر از نظرهای مخالف بوده و پاسخ دهندگان نسبت به شاخص های تعیین شده با اطمینان بالایی اظهارنظر نموده اند و میزان اعتبار هر یک از شاخص های افشای داوطلبانه اطلاعات مدل های کسب وکار بر اساس آزمون تی تک نمونه ای بیشتر از حد متوسط بوده است. بعلاوه، نتایج آزمون فریدمن نشان داد که از بین شاخص های پیشنهاد شده، پیامدهای اقتصادی، تهیه صورت سود و زیان جداگانه و تلفیقی و افشای محرک های کلیدی درآمدهای عملیاتی مدل های کسب وکار از سطح اهمیت قابل توجهی برخوردار هستند. هم چنین، نتایج پژوهش می تواند نقش، اهمیت و رتبه شاخص های افشای داوطلبانه اطلاعات مالی و غیرمالی مدل های کسب وکار را برای مدیران و سیاست گذاران امر آشکار ساخته تا شرکت ها را به افشای دقیق و صحیح این اطلاعات ترغیب نموده و زمینه های شفافیت بیشتر محیط اطلاعاتی را فراهم آورند.