محمدجواد فرح بخش

این پژوهش با هدف شناخت جایگاه مساجد در دوران پیروزی انقلاب اسلامی بر اساس چارچوب نظری نظریه بسیج چارلز تیلی و با روش توصیفی و تحلیلی به دنبال بررسی و تحلیل نقش مساجد در پیروزی انقلاب اسلامی است. براساس فرضیه این پژوهش، مساجد سازمانهایی بود که مهمترین نقش را در بسیج سیاسی مردم در دوران مبارزات انقلابی و مقاومت هشت ساله ایرانیان در دفاع از حریم کشورشان در جنگ با جبهه استبداد و استکبار ایفا  کرد. براساس یافته های این پژوهش، مساجد سراسر کشور در دوران مبارزات انقلابی و هشت سال جنگ تحمیلی، همواره سازماندهی نیروها را از لحاظ تامین نیرو و تدارکات پشتیبانی می کردند و مسجد سنگر پاسداری و تبلیغ ارزشهای جهادی و محل امر به معروف و نهی از منکر و جایگاه تعامل دین با دولت جمهوری اسلامی بوده که این مهم نشاندهنده نقش مؤثر مساجد در پیروزی انقلاب اسلامی و حفظ آن بوده است. بنابراین در تمامی جنبشها و حرکتهای اسلامی دوران معاصر بویژه در دوران مبارزات مردم با رژیم پهلوی و دوران دفاع مقدس، مساجد به نقش آفرینی پرداخت و به عنوان نهاد مدنی بومی با ارائه کارکردهای گوناگون توانست در مقایسه با سازمانها و نهادهای مدنی مدرن مانند باشگاه و احزاب سیاسی و تشکل های کارگری و... در بسیج همگانی در پیروزی و دفاع از انقلاب اسلامی نقش بسیار مهمی ایفا کند.