حمید کارگر

بیان مسئله: فرش دست باف ایران، هنر دیرین این سرزمین است که نه تنها یک زیرانداز و کالای مصرفی، بلکه همچون عنصری فرهنگی، حامل بار تاریخ، فرهنگ، باورها، آداب ورسوم، زیبایی های هنری و هویت بومی ایران است. افزون بر این ها، فرش دست باف نقش اقتصادی درخور توجهی ایفا می کند. بر این پایه، دستیابی به بهترین ابزار و شیوه برای تبلیغ فرش دست باف ایران، برای دوام و مانایی این هنر کهن و صنعت ملّی و نیز به منظور حفظ و توسعه بازارهای آن دارای اهمیت است. از این رو پژوهش حاضر در همین مسیر به انجام رسیده است. هدف مقاله: برای بقا و ماندگاری هنر- صنعتی که افزون بر ارزآوری برای کشور، مایه ارتزاق و معیشت بخشی از مردم ایران است، ناگزیر باید در اندیشه توسعه بازار و افزایش مصرف کنندگان بود و برای این مهم، «تبلیغات» نقشی ویژه دارد. بر این پایه هدف از این پژوهش «شناسایی ابزار و روش های مناسب تبلیغاتی برای معرفی و تبلیغ فرش دست باف ایران» بوده است که در خلال آن اهداف فرعی دیگری همچون «شناسایی ارزش ها و ویژگی های مثبت فرش دست باف ایران برای بهره گیری از آنها در فرایند تبلیغ» نیز دنبال شده است. سؤال پژوهش: پرسش اصلی این پژوهش آن است که چگونه، با چه شیوه و با استفاده از کدام ابزار تبلیغاتی می توان زمینه معرفی و گسترش بازار فرش دست باف ایران را فراهم آورد؟ و آیا فرش دست باف ایران مزایای ویژه ای در این فرایند دارد؟ روش تحقیق: این پژوهش از روش پیمایشی برای بهره گیری از آراء و نظرات صاحب نظران حوزه تبلیغات و ارتباطات بهره برده و تجزیه وتحلیل داده ها متناسب با سطوح متغیرها صورت پذیرفته است.به این منظور «متخصصان ارتباطات و تبلیغات در ایران» به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شدند و نمونه گیری در این پژوهش به صورت سهمیه ای و هدفمند بوده است.تجزیه وتحلیل داده ها نیز با استفاده از شیوه های آمار توصیفی- استنباطی با اتکا به نرم افزار SPSS.16 انجام شد. نتیجه گیری: در این پژوهش مشخص شد که ابزار گوناگون تبلیغاتی در میزان شناساندن فرش دست باف ایرانی به مصرف کنندگان اثرات یکسانی ندارند. بین «شناساندن مزایای فرش دست باف ایران و معایب سایر کف پوش ها و زیراندازها» و نیز «شناساندن مزایای فرش دست باف ایران و معایب فرش های تولیدی کشورهای دیگر» با «میزان اقبال خریداران به فرش ایران» رابطه معناداری وجود دارد.در انتخاب ابزار و پیام تبلیغاتی برای معرفی فرش دست باف ایران، «سطح پوشش رسانه»، «به هنگام بودن»، «دوام و ماندگاری»، «قابل اعتماد بودن»، «در دسترس بودن و سهولت استفاده»، و «هزینه» از عوامل تعیین کننده به شمار می آیند. در میان انواع ابزارها و گونه های تبلیغات، تبلیغات پخشی (تلویزیون، رادیو، ماهواره و...)، بیشترین کارآمدی را در معرفی و تبلیغ فرش دست باف دارا هستند. برپایی نمایشگاه در رتبه دوم و تبلیغات چاپی (روزنامه، مجله، بروشور و...) در جایگاه سوم واقع شده اند. در میان ویژگی های قابل تأکید فرش دست باف در روند تبلیغات، «تنوع طرح، نقش، رنگ، اندازه و جنس در فرش دست باف ایران» مهم ترین است. همچنین در این پژوهش آشکار شد که بهره گیری از چهار شیوه مرسوم در فرایند «یادگیری» -روش های «نفی و اثبات»، «شرطی سازی»، «طرح ناگهانی» و «استدلالی» - در تبلیغ هنر - صنعت فرش دست باف ایران دارای اهمیت و کاربرد است.