غلامرضا خیرالله بیاتیانی

مقدمه: هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی بازی درمانی شناختی رفتاری و آموزش نظریه ذهن بر انعطاف پذیری شناختی در دانش آموزان دارای ناتوانی های خاص یادگیری با و بدون همبودی اختلال نقص توجه/ بیش فعالی بود. روش کار: پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر و پسر 10 تا 12 سال دارای ناتوانی خاص یادگیری شهر اهواز در سال 1397 بود که از بین آنها 60 نفر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در گروه های آزمایشی و گروه کنترل جایگزین شدند (20 نفر در هر گروه). به منظور گردآوری اطلاعات از آزمون کارت های ویسکانسین استفاده شد. پس از ارزیابی اولیه، گروه آزمایش اول تحت آموزش نظریه ذهن به مدت 2 ماه (هر ماه 5 جلسه آموزشی)، جمعاً در 10 جلسه 90 دقیقه ای و گروه آزمایش دوم تحت مداخله بازی درمانی شناختی رفتاری انفرادی در 10 جلسه 90 دقیقه ای به صورت دو بار در هفته قرار گرفتند، در حالی که گروه کنترل مداخله ای دریافت نکردند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون آماری تحلیل کوواریانس تک متغیری با نرم افزار SPSS-23 انجام گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که آموزش نظریه ذهن و بازی درمانی شناختی رفتاری بر بهبود انعطاف پذیری شناختی دانش آموزان اثربخش بودند (01/0>P). اما بین اثربخشی دو مداخله تفاوت معناداری دیده نشد (05/0<P). همچنین نتایج نشان داد، همبودی اختلال نقص توجه/ بیش فعالی اثر بخشی این مداخلات را تعدیل کرد. نتیجه گیری: با توجه به اثربخش بودن مداخلات پیشنهاد می شود چنین برنامه هایی با برگزاری کارگاه های آموزشی به جهت این که درمان گران در این زمینه از دانش کافی برخوردار باشند، اجرا شود.

هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش نظریه ذهن بر خودپنداره و اضطراب در دانش آموزان با ناتوانی های خاص یادگیری با نقش تعدیل کنندگی همبودی اختلال نقص توجه- بیش فعالی بود. روش پژوهش از نوع آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش را دانش آموزان دارای ناتوانی خاص یادگیری شهر اهواز در سال 1398 تشکیل می دهند. از بین آنها 28 نفر شامل 9 دختر و 19 پسر (14 نفر به ازا هر یک از گروههای آزمایش و گواه به این صورت که هر گروه از تعداد مساوی دانش آموز دارای ناتوانی خاص یادگیری با همبودی اختلال نقص توجه بیش فعالی و بدون آن تشکیل می شد)، به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در گروه های آزمایشی و کنترل جایگزین شدند. به منظور گردآوری اطلاعات از پرسشنامه خودپنداره کودک پیرز – هریس و مقیاس اضطراب کودکان اسپنس، استفاده شد. گروه آزمایش تحت آموزش نظریه ذهن قرار گرفت و گروه کنترل در لیست انتظار آموزش قرار گرفت. داده ها با استفاده از آزمون آماری تحلیل کوواریانس چندمتغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که آموزش نظریه ذهن بر بهبود خود پنداره و کاهش اضطراب دانش آموزان اثربخش بودند (01/0>P). همچنین نتایج نشان داد، همبودی اختلال نقص توجه-بیش فعالی اثر بخشی این آموزش را تعدیل کرد. لذا نتیجه گیری می شود که می توان از این روش آموزش در جهت کمک به داش آموزان دارای ناتوانی خاص یادگیری و به ویژه افراد دارای همبودی اختلال نقص توجه – بیش فعالی بهره برد.