محمود سرافزار

لطف به معنای فعلی از طرف خداوند متعال که مکلّف را به طاعت نزدیک و از معصیت دور سازد، از قواعد مهم کلام امامیه است که در اثبات بسیاری از عقاید دینی؛ مثل لزوم بعثت پیامبران، وجوب عصمت انبیا، وجوب امامت استفاده می شود. از موارد کاربرد این قاعده بحث تعیین و تشخیص امام است. متکلمان، بی هیچ اشاره ای نسبت به کاربرد این قاعده در تشخیص ولایت، آن را تنها در تعیین بررسی نموده اند. جستار پیش رو بر آن است که این دو بحث را از هم تفکیک کرده و جریان این قاعده را علاوه بر تعیین، در تشخیص ولی بویژه در عصر غیبت بررسی نماید. نتیجه بدست آمده حاکی از آن است که همان دلیلی که مقتضی لطف الهی در تعیین امام است؛ یعنی جلوگیری از قبح تکالیف و نقض شدن غرض، مقتضی لطف الهی در کشف ولی بویژه ولی فقیه در عصر غیبت است.