بهرام دلپاک

بازمانده آیین ها و جشن های دوران کهن در هورامان و کردستان نجم الدین گیلانی[1]، بهرام دلپاک[2] چکیده هورامان، یکی از مراکز مهمِ تمدنی ایران با پیشینه ای کهن از نظر تاریخی و فرهنگی است که بسیاری از جنبه های فرهنگی آن هنوز برای پژوهشگران ناشناخته باقی مانده است؛ جنبه هایی که در ناخودآگاه و ذهن مردم هستند. بسیاری از آیین ها و سنت های مردم کرد به عنوان یکی از اقوام اصیل ایرانی در فرهنگ و تاریخ ایران باستان ریشه دارد. آیین ها، سنت ها و جشن ها و به طور کلی اساطیر هر قومی، نمود دیرینگی فرهنگ و هویت آن قوم است. هدف از این پژوهش پرداختن به بازمانده آیین های باستانی در هورامان در سه محور جشن عروسی پیر شالیار؛ مراسم بوکه بارانه (عروسی باران) و رسم بیل دانه است. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی و بررسی میدانی می کوشد به این پرسش پاسخ دهد که بین آیین های رایج در هورامان با آیین های باستانی ایرانیان چه ارتباطی وجود دارد؟ نتایج حاکی از آن است که جشن پیرشالیار، نه یک مراسم عروسی به پاس بزرگداشت یک شخصیت مذهبی، بلکه بازمانده جشن سده است که بعدها رنگ و بوی اسلامی به خود گرفته است. مراسم و دعای بوکه بارانه با جشن پیروزی تیشتر بر دیو خشکسالی ارتباط دارد. رسم بیل دانه نیز با نمادها و عناصر موجود در آن، بازمانده جشن های روستایی کشاورزی ایرانیان باستان است. واژه های کلیدی: آئین ها، مردم کرد، پیرشالیار، هورامان، جشن سده، عروسی باران، بیل دانه [1]. استادیار گروه تاریخ، دانشگاه فردوسی مشهد (نویسنده مسئول) gilani@um.ac.ir [2]. کارشناس ارشد تاریخ عمومی، دانشگاه شهید بهشتی bahram.delpak60@gmail.com تاریخ دریافت : 11/12/1400-تاریخ تأیید 30/1/1401

بی گمان تشکیل دولت شهرها یکی از ویژگیهای تمدن یونان به شمار می آید که در واقع می توان آن را سرآغاز شکل گیری مناسبات سیاسی و فرهنگی و نقطه اتصال جریانات نیمه تاریخی و افسانه ای عصر هومری و دوره تاریخی یونان عصر کلیستنس دانست. آتن به عنوان نمونه این دولت شهرها نقش بسزایی در پیشرفتهای سیاسی وفکری واجتماعی یونان داشت.عوامل جغرافیایی،تسامح درعقاید مذهبی، مهاجرت وارتباط با دیگر تمدنها وتغییر و تحول در مبانی سیاسی حکومت کافی بود تا دولت شهر آتن به متکاملترین شکل خود ازلحاط فکری و سیاسی و اقتصادی برسد. این مقاله برآن است تا به روش توصیفی- تحلیلی نقش این عوامل را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. بر اساس یافته های تحقیق شرایط مساعد جغرافیایی، تاریخی و فرهنگی مبنای تکامل اقتصادی و اجتماعی دولت شهر آتن بوده است.