علی موقرپاک

تصادفات جاده ای همواره خسارات مالی و جانی فراوانی را به جامعه وارد می سازد. برنامه ی مدیریت حوادث جاده ای برای کنترل، رسیدگی و کاهش آثار تصادفات جاده ای تدوین گردیده است. در این برنامه هدف، رسیدگی به موقع و کارا به حوادث رخ داده در کمترین زمان ممکن است. در این برنامه نیروهای مختلفی درگیر هستند که ازجمله آن ها می توان به نیروهای امداد و نجات اشاره کرد. مهم ترین عامل در سیستم امدادرسان زمان رسیدن امدادگران به صحنه ی تصادف است که از فاکتورهای اصلی کاهش زمان رسیدن به بالین مجروحین موقعیت پایگاه های اورژانس می باشد. در کشور ایران توجه چندانی به موضوع مکان یابی ایستگاه های اورژانس نمی شود و پایگاه های فعلی امدادرسان بدون در نظر گرفتن مکان های حادثه خیز و با اعمال روش های غیر کارشناسی انتخاب می شوند؛ که پیامدهای منفی بسیاری ازجمله تأخیرهای ناشی از روش های سنتی امدادرسانی پس از درخواست امداد را به دنبال دارد. این تحقیق به بررسی تأثیر امدادرسانی به موقع به وضعیت مجروحین و مصدومان در تصادفات نقاط حادثه خیز و کاهش شدت خسارات وارده در محورهای پلیس راه همدان-ملایر طی سال های 1395، 1396و1397در دوره سه ساله مورد تحلیل قرار گرفت. روش انجام این پژوهش از نوع تحلیلی-توصیفی است که با استفاده از آمار تصادفات سه ساله، نقاط حادثه خیز قلمرو پژوهش شناسایی شده و سپس پایگاه های اورژانس موجود در منطقه و محدوده های تحت پوشش استاندارد آن ها شناسایی شدند. با مقایسه نقاط حادثه خیز و تصادفات منجر به فوت در مناطق تحت پوشش استاندارد و سایر مناطق این نتیجه حاصل شد که امدادرسانی به موقع به حادثه دیدگان از شدت خسارات تصادف به طور معنی داری کم می کند

ضرورت مدیریت بحران شیوع ویروس کووید-19 در مقیاس ملی، منطقه ای و شهری این روزها بیش از هر موضوع دیگری نمایان است. البته، آنچه توجه به مسائل ویروس کووید-19 را بیش از همه در جهان واجد اهمیت کرده، سرعت انتقال و شیوع بالای آن است که راهکارهای مقابله با آن علی رغم اشتراکات در برخی لایه ها مانند مدیریت زیرساخت های شهری بر اساس موضوعاتی همچون مقیاس، موقعیت جغرافیایی، ویژگی های کالبدی، فرهنگ سکونت و دیگر لایه های زندگی در هر شهر جداگانه تعریف می شود. در پژوهش پیش رو، به بررسی مدیریت بحران ویروس کرونا (با تأکید بر نقش ناجا) در شهرستان همدان پرداخته شده است. روش گردآوری اطلاعات به روش مصاحبه با خبرگان و روش تحلیل داده ها با استفاده از روش SWOT است. با محاسبه امتیازات نهایی برای عوامل داخلی (نقاط ضعف و قوت) و خارجی (فرصت ها و تهدیدها) شناسایی شده مشخص شد که استراتژی مطلوب برای مدیریت بحران ویروس کووید-19 در شهر همدان استراتژی تدافعی است. در همین راستا، راهبردهایی مثل تدوین برنامه جامع مدیریت بحران مقابله با ویروس کووید-19 با همفکری متخصصین حوزه های مدیریت شهری، کادر درمان، نیروهای انتظامی، تشدید نظارت ها در اجرای پروتکل ها بهداشتی در مراکز تجمع مردم، تجدیدنظر در برنامه حرکتی ناوگان حمل ونقل عمومی جهت کاهش تعداد مسافران در ایستگاه ها و داخل وسایل حمل نقلی و... جهت بهبود مدیریت بحران ویروس کووید-19 در شهر همدان ارائه می گردد.

هدف از این پژوهش، تحلیل و ارزیابی راهکارهای مدیریتی و برنامه ریزی در کنترل حمل و نقل و ترافیک شهری با رویکرد کاهش تصادفات در شهرستان همدان است. نوع پژوهش به لحاظ ماهیت، تحلیلی- قیاسی و به لحاظ هدف، کاربردی بوده و برای جمع آوری داده ها و اطلاعات مربوط به آن، از روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. در مطالعات میدانی، از روش دلفی(به کمک نظرات متخصصان) استفاده شده و پس از تأیید نهایی راهکارها، با تهیه پرسشنامه، اطلاعات مورد نیاز جمع آوری شده است که برای به دست آوردن روایی آن از روایی محتوایی و همچنین برای محاسبه پایایی آن از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است که مقدار آن 85/0 محاسبه گردید. در این پژوهش، جهت تحلیل داده های به دست آمده از تکنیک توصیفی و استنباطی(آزمون T تک نمونه ای، تحلیل واریانس و رگرسیون) در محیط نرم افزارهای 10gis، matlab و 25SPSS استفاده شده است. نتایج نشان داد که میانگین راهکارهای مورد مطالعه جهت کنترلحمل و نقل و ترافیک، به طور کلی بالاتر از حد متوسط(3.95) می باشد. نتایج آزمون رگرسیون نیز نشان داد که راهکار مشارکت مردمی با بتای 0.360 و سیستم های حمل و نقل هوشمند با بتای 0.329 بیشترین تأثیر را بر کنترل ترافیک در شهر همدان دارد و راهکار زیرساختی، طرح ها و پروژه های عمرانی با بتای 0.160 تأثیر کمی بر کنترل ترافیک شهرهمدان داشته است.

حمل و نقل از دیدگاه علوم مختلف دارای مفاهیم متنوعی است و از جنبه های مختلفی می تواند مورد بررسی قرار گیرد. در برنامه ریزی شهری و منطقه ای، یکی از مهم ترین مسائلی که در حوزه حمل و نقل برون شهری مورد توجه قرار می گیرد، موضوع مهم تصادفات جاده ای و عواملی است که در بروز آن نقش ایفا می کند. لذا هدف محققان در این پژوهش، به عنوان یک پژوهش کاربردی، به جمع آوری اطلاعات تصادفات صورت گرفته و برداشت میدانی و به صورت مشاهده مستقیم و غیرمستقیم بوده است. این نقاط در طول مسیر همدان- ساوه (آزاد راه کربلا) تا گردنه دخان در حوزه استحفاظی استان همدان به صورت مشاهده مستقیم بوده و تحلیل آن بر اساس تصاویر هوایی و ماهواره ای منطقه بوده است. محققان در این تحقیق با تعیین دقیق نقاط مورد نظر در سا ل های 1394 و 1395 ابتدا نسبت به دسته بندی نوع تصادفات اقدام و سپس اطلاعات را دسته بندی و در بایگانی داده ای نرم افزاریARS GTS وارد نموده است. نتایج تحلیلی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی نرم افزار مورد نظر به صورت نقطه ای و پهنه ای ویژگی مسیر در قالب نقشه های کاربردی ترسیم شده است که در نهایت مسیر همدان – ساوه(آزاد راه کربلا) تا گردنه دخان در باند های شمالی و جنوبی و در حوزه استفحاظی استان همدان در چهار طیف: امن، نسبتاً امن، خطرناک و حادثه خیز پهنه بندی و راهکارهای لازم در کاهش تصادفات جاد ه ای ارائه گردیده است.

امروزه امنیت جایگاه ویژه ای در آرامش و افزایش کیفیت زندگی شهری خواهد داشت. امنیت از نظر لغوی به معنای راحت و آسوده و بی بیم گردانیدن می باشد و مفهوم آن به دفاع یا حفاظت از خود، خانواده، دوستان و اموال باز می گردد که خود نشان دهنده ضرورت بحث می باشد. امنیت از نیازهای اساسی انسان است که نحوه ی پاسخ به آن تأثیر مستقیم در ارضای نیازهای دیگر او دارد. انسان همیشه در طول تاریخ سعی در پاسخ به این نیاز داشته است، ساخت ابزارآلات دفاعی، ایجاد تأسیسات تدافعی و نظامی در سکونتگاهها و شهرها، تشکیل نیروی نظامی و ... برخی از اقدامات او برای حفظ امنیت فردی و اجتماعی اش بوده است. با این وجود در سال های اخیر، تغییر ویژگی های جمعیتی، اجتماعی و فرهنگی انسان ها تأثیر زیادی در شکل گیری مسکن داشته است. طبقه بندی ساده قشر مخاطب برای دسته بندی گونه مسکن مورد نیاز پاسخ گوی نیازهای دامنه وسیع استفاده کنندگان از مجموعه های مسکونی نمی باشد. در این بین احساس امنیت از جمله عوامل انسانی محیطی است که می تواند نقش بسزایی در رضایت مندی انسان ها از فضایی که در آن زندگی می کنند داشته باشد. امنیت در مجموعه های مسکونی تنها از طریق موانع سخت فیزیکی میسر نبوده، چه بسا همین موانع فیزیکی به لحاظ روحی روانی حس ناامنی را در مردم تقویت کند. با توجه به رشد جمعیت و افزایش نیاز به مجموعه های مسکونی در شهرهاازجمله شهر همدان، روشن کردن الگو و خط مشی هایی برای نیل به اهداف برنامه ریزی شده، ضروری به نظر می رسد که در این بین ایجاد حس امنیت به عنوان یکی از عوامل انسانی محیطی نقش مهمی را در رضایت مندی و آسایش افراد در زندگی شان ایفا خواهد نمود نتایج حاصل این مقاله حاکی از آن است که ایجاد حس امنیت از طریق غیر مستقیم و با بهره گیری از سیاست های پیشگیرانه تلفیقی کالبد معماری و روابط اجتماعی، فرهنگی (از قبیل: مسأله اشراف و دید، افزایش قابلیت رویت پذیری بصری، برقراری تناسب میان تراکم جمعیتی و مجموعه های مسکونی، ایجاد کاربردهای متنوع و متجانس و ....) تحقق پذیر خواهد بود. بر این اساس این مقاله به بررسی نقش برنامه ریزی و طراحی شهری بر احساس امنیت در مجتمع های مسکونی شهر همدان می پردازد.

نیاز به جابه جایی انسان و کالا از یک نقطه به نقطه دیگر، موجب به وجود آمدن واژه ای جدید به نام حمل ونقل در گذشته دور گردید. حمل ونقل جاده ای در کشور ما رایج ترین و در دسترس ترین روش جابه جایی  کالا و مسافر است. وسایل نقلیه موتوری در حمل ونقل جاده ای انقلابی ایجاد نموده و منافع زیادی برای جامعه انسانی به ارمغان آورده اند؛ اما متأسفانه این منافع با تلفات انسانی زیادی در جاده ها همراه گشته اند. تصادفات جاده ای درنتیجه ترکیبی از عوامل مختلف محیطی، رفتاری و فناورانه روی می دهند. در سال های اخیر، نقش شرایط جوّی به عنوان یکی از مهم ترین عوامل مؤثر بر تصادفات جاده ای، توجه بسیاری از محققین را به خود جلب نموده است. در تحقیق پیش رو، تأثیر برخی از پارامترهای اقلیمی بر تصادفات جاده ای در محورهای پلیس راه همدان- ملایر مورد بررسی قرار گرفته است. روش انجام این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است. بدین منظور، داده ها و اطلاعات مربوط به تصادفات رخ داده در محور مذکور و همچنین داده های آب وهوایی سال های 1395، 1397 و 1397 در دوره سه ساله مورد تحلیل قرار گرفت. پس از تحلیل داده ها، مشخص شد که پارامتر اقلیمیِ بارش بیشترین تأثیر را بر تصادفات در محدوده مطالعاتی داشته است. همچنین، مشخص شد که بیشترین تعداد تصادفات در هوای گرم و در ماه شهریور، بیشتر به علت بالا رفتن حجم ترافیک و مسافرت های تابستانی اتفاق افتاده اند.

طبق آمار سازمان جهانی جهانگردی، کشور ایران در رتبه پنجم جاذبه های طبیعی، و در رتبه دهم جاذبه های باستانی و تاریخی قرار دارد.بنابراین، بررسی سطوح عملکردی گردشگران در ارتباط با مکان های گردشگری، از نظر مدیریت صحیح و کنترل رفتار آنان و ارتقاء آگاهی های عمومی در سطوح مختلف، در مهار تروریسم گردشگر و ارتقاء امنیت ملی نقش به سزایی دارد و این امر،توسعه کشوررا درابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و کالبَدی فراهم می سازد. هیچ گردشگری علاقه مند به حضور در شرایط بحرانی یا ناامن مقصد سفر خود نیست. بنابراین لازم است بدانیم «امنیت گردشگری» تنها حفاظت گردشگران از دزدان و آدم رباها نیست؛ بلکه امنیت جاده ای، ایمنی پرواز، تشریفات اداری، دریافت ویزا، پوشش کامل بیمه های سفر، برخورد نیروی انتظامی، فعالیت کسبه و محدودیت های آمد و شد همه از مقوله امنیت گردشگری هستند که تک تک آنها در موفقیت یا عدم موفقیت صنعت گردشگری در چهار گوشه دهکده جهانی تاثیرگذار است. و در نهایت با مدیریت و برنامه ریزی صحیح در زمینه امنیت گردشگری باعث جذب گردشگر در کشور شده، به طوری که اگر این توسعه باعث تقویت جنبه های مثبت گردشگری در ابعاد (اجتماعی – اقتصادی و زیست محیطی) شود، زمینه ساز توسعه پایدار مناطق نیز می گردد و تعاملاتی که بر اثر آن در طول زمان مناطق گردشگری ، از نظر زیست محیطی قابل سکونت، از نظر اقتصادی بادوام، از نظر اجتماعی همبسته و از نظر کالبدی زیبا و دیدنی می گردد. پژوهش حاضر، به جایگاه گردشگری در امنیت ملی و روند توسعه کشورها نمونه موردی ایران پرداخته است.این تحقیق، مبتنی بر استدلال و به روش تحلیلی- توصیفی و به طور کلی، مبتنی بر منابع کتابخانه ای، اسنادی و داده های آماری مراکز مختلف و وب سایت های علمی انجام شده است ودرجمع آوری اطلاعات از روش های گوناگونی استفاده شده است. نتیجه حاصل از تحلیل یافته ها  تایید می کند که امنیت ملی کشورها از جمله ایران رابطه مستقیمی با توسعه و گردشگری آنها دارد.