مهدی پیری دمق

بهره برداری از منابع غیرمتعارف نفت و گاز در آینده ای نه چندان دور و با کاهش بهره برداری از منابع متعارف از روند رو به گسترشی برخوردار خواهد گردید. نظر به اینکه بهره برداری از منابع غیرمتعارف دارای ویژگی ها و آثار گاه متمایزی نسبت به بهره برداری از منابع متعارف است، در این نوشتار به بررسی الزامات حاکم بر آن در منطقه خلیج فارس اقدام کرده ایم. در این مقاله، الزامات بهره برداری از منابع غیرمتعارف از رهگذر مقررات کنوانسیون های بین المللی و منطقه ای بررسی، و ملاحظه شد که کنوانسیون حقوق دریاها مصوب 1982 و کنوانسیون منطقه ای کویت در خصوص پاسداری از محیط زیست دریایی در برابر آلودگی ها و پروتکل های مربوطه، به ویژه پروتکل راجع به آلودگی دریایی ناشی از اکتشاف و استخراج از فلات قاره با توجه به جدید بودن این موضوع، به صراحت به آن نپرداخته است. با بررسی انجام شده مشخص شد که مقررات مندرج به طور کلی، به لحاظ مالکیت و مدیریت بر منابع از قابلیت اعمال برخوردار است، اما به لحاظ آثار زیست محیطی از کارآمدی لازم برای پوشش دادن آلودگی های زیست محیطی ناشی از اقدامات مذکور بهره مند نیست.

در روند کنونی حقوق بین الملل، توسعه بهره برداری از انرژی تولید شده از منابع انرژی های تجدید پذیر رشد چشم گیری داشته است. در همین زمینه اسناد متعدد بین المللی به منظور تنظیم سیاست های زیست محیطیو انرژی کشورها تصویب شده اند. این مقررات در گستره وسیعی از اسناد لازم الاجرا و حقوق نرم تدوین شده اند. با این حال، پراکندگی اسناد بین المللی در این خصوص همراه با وضعیت نامعین اصول و قواعد حقوق بین الملل درباره توسعه منابع انرژی تجدید پذیر ضرورت بررسی رویکرد حقوق بین الملل به انرژی های تجدید پذیر را توجیه می کند. نگارندگان در این نوشتار برآن اند با توجه به اهمیت توسعه انرژی های تجدید پذیر به مثابه مسئله ای با ابعاد جهانی به بررسی اصول و قواعد حقوق بین الملل در این زمینه بپردازند.