راضیه شیرین حصار

آموزش و پژوهش، پیش نیاز توسعه پایدار هر جامعه ای محسوب می شود. تحقق توسعه پایدار، منوط به برخورداری نظام آموزش عالی کارآمد با تربیت نیروهای کیفی-علمی و افزایش سهم تحقیق و پژوهش در جامعه است. هدف پژوهش حاضر، بررسی نگرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته های مهندسی، به تناسب برنامه درسی اجراشده با چارچوب برنامه درسی پایدار بود. طرح پژوهش، کمی از نوع توصیفی، پیمایشی و جامعه آماری آن شامل کلیه دانشجویان دوره های تحصیلات تکمیلی رشته های مهندسی دانشگاه شیراز بود. گروه نمونه 242 نفری با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبتی، انتخاب گردید. ابزار پژوهش، مقیاس برنامه درسی پایدار بود که پس از محاسبه روایی و پایایی بین دانشجویان نمونه توزیع گردید. برای تحلیل داده ها، از روش آزمون تی تک نمونه ای و از نرم افزار SPSS 19 استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد که منطق برنامه درسی اجراشده دوره های تحصیلات تکمیلی رشته های مهندسی دانشگاه شیراز، هدف کلی این برنامه درسی و سرفصل های محتوایی دانشی، سرفصل مهارتی و سرفصل نگرشی آن، با منطق برنامه درسی پایدار متناسب ند. اما براساس دیدگاه دانشجویان، نقش مدرس در یاددهی و یادگیری و روش های یاددهی و یادگیری به کاررفته در برنامه درسی اجراشده، منابع آموزشی و کمک آموزشی، فعالیت های یادگیری دانشجویان مهندسی، زمان دوره، فضای آموزشی برای اجرای برنامه درسی، شیوه های گروه بندی دانشجویان و روش های ارزشیابی به کاررفته، با عناصر برنامه درسی پایدار همخوانی ندارند. بر اساس نتایج پژوهش به دست آمده می توان دریافت با توجه به این که آموزش مهندسی پایدار یک مؤلفه حیاتی در مقابله با تغییرات آب و هوایی و ترویج آینده ای سبزتر است، با افزایش تقاضا برای زیرساخت های پایدار، منابع انرژی تجدیدپذیر و فناوری های سازگار با محیط زیست، برنامه درسی مهندسی دانشگاه شیراز باید با این نیازها سازگار شود.

هدف پژوهش حاضر، ساخت و اعتباریابی مقیاس برنامه درسی پایدار در نظام آموزش عالی ایران بود. پس از طراحی مقیاس اولیه بر اساس مبانی  نظری و پیشینه پژوهشی، اعتبار صوری آن سنجیده  شده و سپس، با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، 400 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز انتخاب و مقیاس بین آنان توزیع گردید. برای اعتبار محتوایی مقیاس از تحلیل گویه، برای اعتبار سازه  آن  از تحلیل عامل تاییدی و برای پایایی آن از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. با توجه به بار عاملی زیرمقیاس های منطق (65/0)، هدف (78/0)، (83/0)، روش های یاددهی - یادگیری(85/0)، مواد و منابع آموزشی (86/0)، فعالیت های یادگیری(84/0)، زمان (78/0)،  فضا (76/0)، گروه (89/0) و ارزشیابی (73/0)، اعتبار سازه مقیاس تأیید گردید و  با توجه به  همبستگی معنادار زیرمقیاس های ده گانه برنامه درسی با نمره کل مقیاس و زیرمقیاس ها با گویه های مربوطه، اعتبار محتوایی نیز تایید شد. همچنین، ضرایب آلفای کرونباخ مقیاس برنامه درسی (97/0) و زیرمقیاس های منطق (93/0)، هدف(93/0)،  محتوا (87/0)،  روش های یاددهی - یادگیری (79/0)،  مواد و منابع آموزشی (95/0)، فعالیت های یادگیری (88/0)،  زمان (92/0)،  فضا (78/0)، گروه بندی (77/0) و ارزشیابی (93/0)، پایایی مقیاس و زیرمقیاس های آن نیز مورد تایید قرارداد.