فاطمه شاه رضایی

گستره مفهومی ورزش فارغ از متغیرهای بیرونی تاثیرگزار و تاثیرپذیر قابل شناخت نبوده و تنها در حوزه فعالیت های جسمانی و یا ذهنی نمی گنجد. ورزش در حوزه های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تاثیر گذاشته و متعاقباً تاثیر می پذیرد. با توجه به اهمیت بررسی علمی و شناخت کارکردهای ورزش در عرصه سیاست و روابط بین دولت ها و سایر بازیگران بین المللی، در این پژوهش به مطالعه رابطه ورزش، سیاست و روابط بین الملل پرداخته شده و ابعاد مختلف آن مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق مورد استفاده تحلیلی- توصیفی بوده و اطلاعات مورد نیاز با استفاده از مطالعات کتابخانه ای گردآوری شده است. مطالعات و بررسی های صورت گرفته، بیان گر تاثیرگذاری حوزه ورزش با تکیه بر قابلیت های نرم افزاری خود، در مولفه های اصلی سیاست و روابط بین الملل مانند امنیت، صلح، منافع ملی، قدرت، دولت- ملت سازی، اقتصاد، پذیرش سیاسی، همبستگی و همگرایی، ایدئولوژی، دیپلماسی ورزشی و قدرت نرم است. از سوی دیگر، حوزه ورزش همواره تحت تاثیر جهت گیری ها و رویکردهای حاکم بر سیاست و روابط بین الملل از سوی بازیگران دولتی و غیردولتی این عرصه قرار دارد.

این مقاله برای پاسخ به پرسش «نقش قدرت و افراطی گری در خلق هویت انسانی چیست»، بر این فرضیه استوار گشته که افراطی گری به عنوان یکی از شیوه های اعمال قدرت، واکنش فرد یا افراد منقادِ قدرت در جهت باز پس گیری هویت خویش است. در این پژوهش که با رویکرد کیفی و تکیه بر روش های تفسیری صورت گرفته، شخصیت و هویت انسان از منظر اندیشمندان حوزه فلسفه، سیاست، روان شناسی و جامعه شناسی در تطبیق با ماهیت دازاین از نگاه «هایدگر» بررسی شده و دو گونه متفاوت و هم زمانِ هویت برای هر فرد شناسایی شده است که به آنها نام «هویت موجود» (به مفهوم آنچه فرد توسط آن شناسایی و تعریف می گردد) و «هویت ممکن» (به مفهوم هویت تصویرشده در ذهن فرد و دیگر هویت های قابل تصور برای هر فرد) داده ایم. با بررسی دازاین که بر پایه آشکاری خودش می فهمد، ضرورت تطبیق هویت موجود و ممکن در زیست او مورد توجه قرار گرفته، با تمرکز بر نقش قدرت و شیوه های اعمال قدرت در پرتو این هدف، پروسه ای از اعمال قدرت برای امکان- ابزارسازی دیگران به قصد تطبیق هویت موجود و ممکنِ اعمال کننده قدرت رخ می نماید که آن پروسه را «هم خیال سازی» (به مفهوم روند دخالت، تغییر و تعیین آرزوها و در پی آن اهداف و خواست های افراد با شیوه های مختلف در اشکال آگاهانه و ناآگاهانه و در نظر آوردن دیگران تنها به عنوان ابزاری برای فراهم سازی شرایط حصول خواست ها، اهداف و آرزوهای خود، نهاد خود، گروه خود، جامعه خود و...) نامیده ایم. منقادِ «هم خیال سازی» که برای بازپس گیری هویت ممکن خود و به انقیاد کشاندن دیگران به واکنش های افراطی مبادرت می کند، در حوزه های گوناگون زیستِ دازاین پیگیری شده است تا اطراف هجوم برنده به هویت دازاین در زیست کنونی به منظور قابل محاسبه و پیش بینی پذیر کردن دازاین مشخص شده، عوارض و اسباب افراطی گری نمایان گردد و بستری برای چاره اندیشی فراهم آید.

در این پژوهش، به بررسی نقش ورزش در گسترش مناسبات بین المللی جمهوری اسلامی ایران طی سال های 1376-1392 پرداخته شده است. روش تحقیق مورد استفاده، تحلیلی- توصیفی بوده و اطلاعات مورد نیاز، با استفاده از مطالعات کتاب خانه ای و ابزار پرسش نامه محقق ساخته و مصاحبه گردآوری شده است. در بخش پرسش نامه، جامعه آماری شامل مدیران ورزشی، صاحبان کرسی های بین المللی ورزشی، ورزشکاران ملی و قهرمانان و کارشناسان ورزشی و بین المللی و در بخش مصاحبه شامل مدیران ورزشی و صاحبان کرسی های بین المللی ورزشی بوده و روش نمونه گیری به صورت هدفمند و غیر احتمالی اعمال گردیده است. روایی صوری و محتوایی پرسش نامه محقق ساخته، مورد تایید قرار گرفته و هم چنین برای بررسی پایایی پرسش نامه، بر اساس داده های گردآوری شده از معیار آلفای کرونباخ استفاده شده است، مقدار ضریب آلفای کرونباخ برابر با 89/0 به دست آمده که نشان از پایایی مناسب پرسش نامه است. داده های گردآوری شده از طریق پرسش نامه نیز توسط نرم افزار SPSS مورد پردازش قرار گرفت. هم چنین از آزمون تی دو نمونه ای استفاده شده است. مطالعات اولیه پیرامون مباحث نظری موضوع در حوزه ورزش، سیاست و روابط بین الملل در سطح کلان و نیز سیاست خارجی کشور طی این سال ها صورت گرفته و سپس به بررسی نقش ورزش در عرصه روابط و مناسبات بین المللی ایران(تفکیک شده در دوره 1376-1384 و 1384-1392) پرداخته شده است. یافته های پژوهش نشان دهنده تاکید و توجه بیشتر به نقش ورزش در توسعه روابط دوستانه و گسترش همکاری ها با سایر کشورها و سازمان های بین المللی در دوره اول مورد بحث(سال های1376-1384) به دلیل نقش عوامل فرهنگی، قدرت نرم و تعامل در سیاست خارجی و توجه به ورزش به عنوان ابزاری در جهت ارتقای پرستیژ بین المللی کشور با کسب موفقیت ها و افتخارات در صحنه های ورزشی بین المللی و نمایش قدرت در دوره دوم مورد بحث(سال های 1384-1392) است.