امیدعلی آقایی

این مقاله درصدد است با روش تحلیلی توصیفی رهاوردهای آیت الله مصباح در بررسی اقسام میل، چیستی و اقسام تزاحم امیال با استناد به آیات قرآن را بررسی نماید. غایت قصوای آفرینش انسان و جهان، نیل آدمیان به کمال است و بی شک مسئلة چیستی کمال انسان و چگونگی تحقق آن، از مهم ترین مباحث انسان شناسی است و نیل انسان به کمال، با توجه به اینکه آدمی موجودی مختار و واجد امیال متنوع و متزاحم است، در گرو تسلط عملی وی بر امیال است و تسلط بر امیال و مدیریت آگاهانة امیال، تحقق نمی یابد مگر در پرتو علم به میل های گوناگون و اقسام تزاحم امیال. تحقیق پیش رو، به هدف توسعة شناخت در افق امیال، نخست به معرفی تقسیمات «امیال» در چهره های گوناگون آن می پردازد؛ در گام بعدی تصویری قابل دفاع از «تزاحم امیال» ارائه می دهد و در پایان، «اقسام تزاحم امیال» را به نحو توسعه یافته تر از آنچه در آثار رقیب یافت می شود، به عنوان دستاورد نهایی تحقیق عرضه می نماید. در هر بحث و هر قسم، تا حد امکان به آیات متعددی از قرآن کریم استناد شده است. تقسیمات امیال و چیستی تزاحم امیال، غالباً از آثار آیت الله مصباح است و تقسیمات تزاحم امیال نیز به گونه ای الهام گرفته از یکی از تقسیمات امیال است که ایشان ارائه فرموده اند.