فرزانه رنجبر شیرازی

اخیراً، مطالعات بالینی تصویری متفاوت از اختلال وسواسی جبری ترسیم کرده اند؛ تصویری که شباهت زیادی به رفتارهای اعتیادگونه در افراد مبتلا به مصرف مواد دارد و این فرض را که احتمالاً این دو اختلال دو وجه از یک وضعیت مشابه هستند، به وجود آورده است. پژوهش حاضر با هدف مقایسه ی اضطراب، نگرانی و عدم تحمل بلاتکلیفی در افراد مبتلا به اختلال وسواسی جبری، اختلال مصرف مواد و افراد بهنجار انجام شد. پژوهش کنونی از نوع بنیادی و به شیوه ی علّی مقایسه ای طراحی شد. بدین منظور 120 فرد مبتلا به اختلال وسواسی جبری و 120 نفر با اختلال مصرف مواد، به شیوه ی نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند؛ همچنین به منظور مقایسه با دو گروه بالینی، 120 نفر نیز از جمعیت بهنجار، به شیوه ی نمونه گیری در دسترس گزینش شدند؛ سپس پرسشنامه های اضطراب بک، نگرانی پنسیلوانیا و عدم تحمل بلاتکلیفی در اختیار سه گروه قرار گرفت. نتایج نشان داد بین نمرات گروه های بالینی با افراد بهنجار در متغیرهای اضطراب، نگرانی و عدم تحمل بلاتکلیفی، تفاوت معناداری وجود دارد؛ بااین حال، بین افراد با اختلال وسواسی جبری و افراد با اختلال مصرف مواد، تفاوت معنی داری مشاهده نشد. در مجموع با توجه به یافته های پژوهش حاضر و شباهت افراد مبتلا به اختلال وسواسی جبری و اختلال مصرف مواد، لزوم بررسی مؤلفه های فراتشخیصی در هر دوی این اختلالات جهت پیش گیری ضروری می نماید.

ناگویی هیجانی و مکانیسم های دفاعی از جمله متغیرهای روانشناختی بسیار مهمی هستند که به شناسایی ناهنجاری های عاطفی، شناختی و رفتاری در شکل گیری و تداوم اختلال های روانشناختی کمک می کنند. افراد مبتلا به اختلال های هیجانی احساسات منفی خود را به صورت غیرقابل کنترل و با شدت زیاد تجربه می کنند و اغلب فاقد مهارت های لازم برای مدیریت و تنظیم تجارب عاطفی شدید خود هستند. بنابراین، هدف پژوهش حاضر مقایسه ناگویی هیجانی و مکانیسم های دفاعی در افراد مبتلا به افسردگی اساسی، اضطراب فراگیر، وسواس فکری- عملی و افراد عادی بود. تعداد 160 شرکت کننده (40 بیمار افسرده، 40 بیمار اضطرابی، 40 بیمار وسواسی و 40 فرد عادی) در این پژوهش شرکت کردند. شرکت کنندگان مقیاس ناگویی هیجانی تورنتو ( FTAS-20 ) و پرسشنامه سبک های دفاعی ( DSQ ) را تکمیل کردند. در گروه بهنجار به منظور بررسی فقدان هرگونه بیماری روانی جدی، مقیاس افسردگی اضطراب استرس ( (DASS-21 و مصاحبه بالینی ساختاریافته ( SCID-I ) اجرا شد. نتایج نشان داد که بین گروه های بالینی و افراد عادی در ناگویی هیجانی و مکانیسم های دفاعی تفاوت معنادار وجود دارد (0/001 p< ). بین گروه های بالینی نیز تفاوت ها در تعدادی از متغیرها معنادار بود (0/001 p< ). از نتایج پژوهش حاضر می توان به منظور تشخیص و تمایز بین این سه اختلال شایع که همبودی بالایی دارند استفاده کرد. از نتایج این پژوهش می توان در تدوین برنامه های پیشگیرانه و درمانی مناسب برای مشکلات هیجانی استفاده کرد.

زمینه: سبک های دلبستگی، روان سازه های ناسازگار اولیه و مکانیسم های دفاعی از عوامل تعیین کننده اصلی مشکلات روان شناختی هستند. کشف روابط بین این متغیرها از اهمیت نظری و بالینی برخوردارند. هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی نقش واسطه ای روان سازه های ناسازگار اولیه در رابطه بین سبک های دلبستگی و مکانیسم های دفاعی بود. روش: طرح پژوهش حاضر از نوع توصیفی و روش پژوهش همبستگی و بود. تعداد 400 نفر از دانشجویان دانشگاه تهران (184 دختر، 216 پسر) به صورت داوطلب در این پژوهش شرکت کردند. از شرکت کنندگان خواسته شد که مقیاس دلبستگی بزرگسال ( AAI ؛ بشارت، 1384، 2011)، پرسشنامه سبک های دفاعی ( DSQ ؛ اندروز، سینگ و باند، 1993) و فرم کوتاه پرسشنامه روان سازه یانگ ( YSQ-SF ؛ یانگ و براون، 1999) را تکمیل کنند. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که سبک دلبستگی ایمن با مکانسیم های دفاعی رشدیافته رابطه مثبت و با مکانیسم های دفاعی نوروتیک و رشدنایافته رابطه منفی معنادار دارد (0.001 p< ). سبک های دلبستگی ناایمن با مکانیسم های دفاعی رشدیافته رابطه منفی و با مکانیسم های دفاعی نوروتیک و رشدنایافته رابطه مثبت معنادار (0.001 p< ) داشتند. همچنین بین سبک دلبستگی ایمن و روان سازه های ناسازگار اولیه رابطه منفی معنادار و بین سبک های دلبستگی ناایمن و روان سازه های ناسازگار اولیه رابطه مثبت معنادار وجود داشت ( 0.001 p< ). روان سازه های ناسازگار اولیه با مکانیسم های دفاعی رشدیافته رابطه منفی معنادار و با مکانیسم های دفاعی نوروتیک و رشدنایافته رابطه مثبت معنادار داشتند ( 0.001 p< ). نتایج تحلیل مسیر نشان داد که روان سازه های ناسازگار اولیه در رابطه بین سبک های دلبستگی و مکانیسم های دفاعی نقش واسطه ای ایفا نمی کنند. نتیجه گیری: بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که سبک های دلبستگی و روان سازه های ناسازگار اولیه، مکانیسم های دفاعی را پیش بینی می کنند.