رویا روزبهانی

نقد کهن الگویی یکی از رهیافت های اصلی نقد ادبی معاصر و مبتنی بر نقد روان شناختی است که به کشف ماهیت کهن الگوها و نقش آن ها در ادبیات می پردازد. آثار عرفانی همچون بسیاری از آثار ادبی دیگر منعکس کننده نمادین کهن الگوهاست. بررسی موردی حاضر خوانشی یونگی از داستان زن صالحه در الهی نامه عطار است. در پژوهش حاضر سعی شده تا با رویکردی توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای، مبانی نظری دیدگاه یونگ و کهن الگوهای مورد نظر او به اختصار معرفی شوند. این پژوهش با محور قراردادن شخصیت ها، موقعیت ها و نمادهای کهن الگویی به تحلیل داستان می پردازد و نشان دهنده قابلیت های بالای این اثر در حیطه ناخودآگاه روان آدمی و سرشار از کهن الگوها است. آن چه از پژوهش حاضر مستفاد می شود این است که حکایت مورد بحث از ظرفیت بالای تاویل بر مبنای نظریات روان کاوانه یونگ برخوردار است. زن صالحه که کهن الگوی قهرمان در شخصیت او حاکم است در موقعیت کهن الگویی سفر با طی کردن فراز و فرودهای مختص این کهن الگو و پشت سر گذاشتن نیروهای ناخودآگاه جمعی نظیر پیر دانا، ولادت مجدد، آنیموس، سایه و پرسونا به مرحله خودشناسی و فردیت دست یافته و مراحل سلوک را به بهترین شکل به سرانجام رسانده است.