سوده پورمجیدیان

یوسف آقچورا (1876 1935م/ 1293 1353ق) از مهم ترین چهره های فکری سیاسی در تاریخ معاصر ترکیه است که نقش اثرگذاری در تکوین و گسترش ملی گرایی ترک و ایده پان ترکیسم نزد عثمانیان ایفا کرد و به یکی از معماران فرهنگیِ جمهوری ترکیه بدل شد. پژوهش حاضر ضمن بررسی بنیان های آرای آقچورا درباره ترک گرایی، به اهمیت مضامین و مفاهیم ناسیونالیستی و مارکسیستی در این چارچوب پرداخته است. بر این اساس ترک گرایی به مثابه ابزاری مطلوب برای تحقق اهداف فرهنگی، سیاسی و اجتماعی آقچورا در گذارِ جوامع مسلمان از جهان سنّتی به جهان مدرن ترسیم شده است. آقچورا نه یک ناسیونالیست قوم گرا بلکه متفکر کنش گر تجددگرایی بود که درصدد ارائه نقشه راهی برای نوسازی جوامع ترک زبان مطابق با الگوی اروپا محورِ نو سازی برآمد.