خضر پاک نیت

ابوریحان محمد بن احمد بیرونی، از بزرگ ترین دانشوران و اندیشمندان قرون چهارم و پنجم هجری به شمار می رود. وی در سال 973م دیده به جهان گشود و احتمالاً پس از 1050م به دیار حق لبیک گفت. آثار و تألیفات وی طیف بسیار وسیعی از دانش ها و معارف را در بر می گیرد و شمار آنها، بالغ بر یکصد و پنجاه کتاب و رساله می باشد که از میان آنها، کتاب «تحقیق ماللهند» وی از نظر مسائل جامعه شناسی و مردم شناسی و ازجمله موضوع رشد جمعیت، در خور توجه و تأمل است. با توجه به اهمیت و جایگاه ابوریحان بیرونی در تاریخ علمی ایران و حتی جهان و همچنین، ابعاد مختلف دانش وی، که بحث های اجتماعی و جمعیتی را نیز شامل می شود، در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و استفاده از اسناد و مدارک معتبر، به عنوان ابزار به دنبال پاسخ به این سؤال هستیم که اندیشه های اجتماعی و جمعیتی ابوریحان بیرونی کدام اند؟ برای پاسخ به این سؤال، در این مقاله پس از بررسی زندگی نامه، تألیفات و تحصیلات و همچنین روش شناسی وی، به مهم ترین اندیشه های اجتماعی و جمعیتی وی اشاره شده است.

«مصاحبه» در اصطلاح، همراهی دو واژه است که اکثراً عادت بر همراهی دارند و پیوند مفهومی بین آنها جریان دارد. در زبان شناسی معاصر از این مقوله با نام «روابط هم نشینی» یاد می شود؛ اما در نوشته های عالمان متقدم مانند سیبویه، ابن هشام، ابن عقیل، جاحظ و ابوهلال در این باره مطالب توجه برانگیزی یافت می شود. در پژوهش حاضر کوشش شده است تا با روش تحلیلی- توصیفی سابقه مصاحبه و انواع آن از حیث انحصار و از حیث پیش بینیِ واژه ها، ضوابط مصاحبه و اَشکال آن و اهمیت و جایگاه مصاحبه تبیین شود، همچنین اثر محیط و تطور زبان در پیدایش و تغییر مصاحبات دقت شود. زان پس انواع مصاحبه در قرآن در دو سطح مطالعه می شود: ابتدا در سطحِ اُسْلُوبِ اسمی که مشتمل بر سه بخش وصفی، اضافی و عطفی است و قسم اخیر، خود شامل مصاحبه عُکُوس و مُتَکاملات است. سپس در سطحِ اسلوبِ فعلی با دو بخشِ باهمایی بین فعل و اسم، فعل و حرف جرّ، که مختص و غیر مختص انواع آن هستند.