زینب یاسری

تعادل کار خانواده به هم زمانی تحقق نقش های خانوادگی و شغلی اشاره دارد. بدون شک، محتوا و چگونگی پرداخت نظام سیاست گذاری به این موضوع، از اصلی ترین عوامل اثرگذار جهت تحقق وضعیت مطلوب نظام اشتغال زنان و تحقق تعادل سازنده بین کار و خانواده در زندگی زنان محسوب می شود. این پژوهش با هدف بررسی روند و گرایش های سیاست گذاری اشتغال زنان و چگونگی توجه این نوع سیاست ها به تعادل کار خانواده در خصوص زنان با استفاده از روش فراتحلیل انجام شده است. در این پژوهش، فراتحلیل سیاست گذاری های به عمل آمده در حوزه اشتغال زنان و توجه به میزان ارتباط آن ها در ایجاد تعادل میان حوزه های کاری و خانواده نشان می دهد که حوزه سیاست گذاری نتوانسته به صورت نظام مند به تحقق اهدافی مانند تعادل میان اشتغال و خانواده کمک کند و همچنین بر مبنای اصل کرامت زنان و توجه به منزلت زایی برای زنان به ساماندهی امر اشتغال بپردازد؛ لذا سیاست های اتخاذی طی این سال ها در یک آشفتگی مبنایی و محتوایی به سر می برد که در نسبت با زن تراز انقلاب اسلا می نیست.

در طول تاریخ زنان عناصری موثر در تغییر ارزش ها، باورها و رفتارهای جامعه دانسته شده و می شوند. زن به واسطه جایگاه تربیتی اش، محور کلیدی خانواده است و خانواده به عنوان مهم ترین عنصر نظام اجتماعی و هسته بنیادین تحولات آن، نهاد فعال جامعه ساز تلقی می شود؛ بنابراین زن در خانواده  نقش بی بدیلی در انتقال تکامل گرایی به افراد خانواده و با واسطه به جامعه ایفا می نماید. انقلاب اسلامی به عنوان نقطه عطف تاریخ تکامل اجتماعی بشر و طلیعه تمدن اسلامی به شمار می رود. ظرفیت سازی و زمینه سازی برای ایجاد تمدن اسلامی و نظام توحیدی افق پیش روی انقلاب اسلامی است. این مهم از طریق پی ریزی کلیه مناسبات فرهنگی، سیاسی، اقتصادی مبتنی بر مبانی اسلامی و با توجه ویژه به موضوع زنان و خانواده محقق می شود. براین اساس، هدف اصلی این تحقیق بررسی چیستی و چگونگی نقش آفرینی زنان در ایجاد تمدن نوین اسلامی از طریق استخراج و طراحی الگوی نقش آفرینی زنان در این تمدن است؛ لذا با استفاده از روش تحلیل مفهومی وسپس الگویابی روشن می شود که شکوفایی تمدن اسلامی از مسیر گسترش بیداری در عالم، بواسطه اراده های انسانی محقق می شود. در این میان زنان نقش کلیدی تری نسبت به سایرآحاد جامعه دارند؛ چرا که زن انسان ساز و جامعه ساز نیز هست. این پژوهش با ارائه مدل نقش آفرینی زنان در تمدن اسلامی چیستی این نقش آفرینی را تحلیل مفهومی نموده و بوسیله آن چگونگی ایفای نقش زنان در ایجاد تمدن اسلامی را الگویابی و تبیین می کند.

از جمله موضوعات مهم در حوزه ی زنان و خانواده، وضعیت و جایگاه اشتغال زنان و تمهیدات سیاستی، قانونی و برنامه ای اندیشیده شده برای آن، جهت تحقق وضعیت مطلوب نظام سیاست گذاری است. بی شک محتوا و چگونگی پرداختن نظام سیاست گذاری به این موضوع، یکی از عوامل تأثیرگذار در تعیین وضعیت و جایگاهی مطلوب برای آن به شمار می رود. بر این اساس، پژوهش حاضر درصدد بررسی سیاست گذاری جمهوری اسلامی ایران در حوزه ی اشتغال زنان و توصیف وضع موجود است. در این راستا، با استفاده از تحلیل محتوای کیفی، متن کلیه ی سیاست ها و قوانین مصوب در نهادهای اصلی سیاست گذار و قانون گذار در جمهوری اسلامی ایران از طریق احصاء و تبیین مقولات و موضوعات مورد توجه در این سیاست ها و قوانین بررسی شد. سیاست گذاری اجتماعی با محور کلان سیاست های تشویقی- ترویجی که خود شامل دو دسته مقوله ی «اشتغال متناسب زنان» و «اشتغال بدون قید زنان» و محور کلان سیاست های حمایتی شامل دو محور خردتر «حمایت از زنان شاغل» و «حمایت از غیرشاغلین زن» می باشد، به موضوع اشتغال زنان توجه کرده است. با این حال، بسیاری از سیاست های کلی فاقد پشتوانه در قوانین جاری جهت عملیاتی شدن بوده و لذا در حد شعار باقی مانده است.