حمید رضا شعیری

آموزش متون ادبى از طریق افعال موثر فعل یا گزاره اى دیگر را تحت تأثیر قرار مى دهند و وضیت آن را دستخوش تغییر مى سازند. در اغلب موارد افعال موثر به صورت ضمنى و به عنوان فرضیه یافت مى شوند. بدین ترتیب، مى توان حضورى فرازبانى براى آن ها در نظر گرفت که نه تنها بر کنش و عملکرد کنشگرها در گفتمان اثر مى گذارد، بلکه توانش آنها را نیز تحت تاثیر قرار مى دهد. به دیگر سخن، از طریق برخورد با فعلى کنشى و یا فعلى حالتى، مى توان به افعال موثر نهفته در گفتمان پى برد. در این مقاله مى کوشیم تا نشان دهیم چگونه دانشجویان با استفاده از افعال موثر مى توانند موفق به کشف معناى متون ادبى، ساختن هویت مدالى کنش گران و دریافت جنبه ى عاطفى و تنشى گفته پردازى شوند. به این ترتیب، در این تحقیق بر آنیم تا نشان دهیم چگونه بازى افعال موثر به وسیله ى راه هاى مختلف دستیابى به معنا تبدیل به روشى مناسب براى ایجاد پویایى در کلاس هاى درک متون ادبى، که از آموزش و یادگیرى زبان جدایى ناپذیرند، می شود. همچنین به چگونگى دستیابى به معنا از طریق افعال موثر مى پردازیم.

مطالعه تشخیص، امری جدای از بافت گفتمانی نیست. این فرایند، وابسته به پیوستار روایت است و اگر در شرایط گسستی و ناپیوستار مطالعه شود، معنای صادرشده از آن بدون بافت، با روند طبیعی گفتمان ارتباط مؤثر ندارد. دادن مؤلفه انسانی به غیرانسان، توصیف سنتی تشخیص است. با هدف گذر از این محدودیت، ضمن تحلیل داستانی کوتاه از چوبک با عنوان «دسته گل»، در چارچوب روش نشانه-معناشناسی گفتمانی، تمامی عوامل اثرگذار در ایجاد فرایند تشخیص را مورد بررسی قرار می دهیم. فرض بر این است که در ایجاد فرایند تشخیص، نظام تقابلی، نظام حائلی، عامل پس تنیدگی و کارکرد القایی، فرایند تَنِشی، نظام فشاره ای و گستره ای، از عوامل مهم هستند. در بُعد عاطفی گفتمان، ریتم، افعال مؤثر و نمود در شکل گیری فرایند تشخیص، از عوامل اثرگذار به شمار می روند. هدف اصلی این مقاله، بررسی و تحلیل تشخیص به عنوان امری فرایندی، در متن ادبی و تأثیر آن بر کارکرد نظام روایی گفتمان، در داستان کوتاه معاصر فارسی می باشد.این فرایند، دو سویه دارد. چنانچه روند مسیر فرایند به سوی استعلا و افزایش ابعاد انسانی باشد، به سمت تشخیص بیشینه ای می رویم و اگر روال، مسیری در جهت افت و کاهش ابعاد انسانی باشد، به سمت تشخیص کمینه ای هدایت می شویم.