سمیه ورشوئی

نابرابری اجتماعی در فضای شهری حاصل دسترسی افتراقی نواحی شهر به منابع ارزشمند اجتماعی چون ثروت مادی، قدرت، منزلت و سرمایه فرهنگی است. نتایج محاسبه دو نوع نابرابری درآمدی و تحصیلی با استفاده از شاخص ضریب جینی در نواحی چهل گانه شهر مشهد که داده های اولیه آن از پیمایش وسیع اجتماعی در شهر مشهد در سال 1387 گرفته شده، نشان می دهد: اولاً میزان نابرابری درآمدی و تحصیلی شهر مشهد به ترتیب برابر 0.355 و 0.267 است. ثانیاً بر مبنای دو سنجه نابرابری درآمدی و تحصیلی می توان نواحی چهل گانه شهر مشهد را به سه خوشه یا دسته کاملاً متمایز تقسیم کرد. در خوشه های اول تا سوم به ترتیب 12 (30%)، 23 (5/57 %) و 5 (5/12%) ناحیه از نواحی شهر عضویت پیدا می کنند. ثالثاً در بین خوشه های سه گانه نواحی، نظمی سلسله مراتبی از لحاظ برخورداری از درآمد خانوار، تحصیلات سرپرست و همچنین شدت نابرابری های درآمدی و تحصیلی برقرار است، اما این نظم در مورد دو دسته متغیر مذکور، برعکس است: در حالی که سطح برخورداری خوشه ها جنبه نزولی دارد، در مورد شدت نابرابری عکس این وضعیت صادق است. این وضعیت به روشنی حاکی از توسعه نامتوازن فضایی شهر مشهد است. به علاوه، اگر ملاک منصفانه بودن توزیع منابع در بین نواحی، مزیت توزیع برای محروم ترین نواحی منظور شود، در این صورت وضعیت موجود توزیع درآمد و تحصیل در بین نواحی چهل گانه شهر مشهد دلالت روشنی بر وجود نابرابری غیرمنصفانه در این شهر دارد.