امیر رضایی کمنی

طراحی و اجرای صحیح نظام ارزشیابی عملکرد معلمان با توجه به ماهیت شغلی آنها، یکی از وظایف بسیار مهم مدیریت منابع انسانی در آموزش و پرورش به شمار میرود و چون ماهیت عملکرد شغلی معلمان تربیت بدنی تقریباً متفاوت از سایر معلمان است، بر همین اساس در تحقیق حاضر، نظام ارزشیابی عملکرد معلمان تربیت بدنی و غیر تربیت بدنی مقایسه شده است. روش تحقیق توصیفی بوده و با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی و با توجه به تعدد افراد جامعه تحقیق و با استفاده از جدول مورگان، 310 نفر معلم تربیت بدنی و 480 نفر معلم غیر تربیت بدنی به عنوان نمونه آماری تحقیق انتخاب شدند و فرمهای ارزشیابی عملکرد آنها مورد بررسی قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آزمون u – مان ویتنی، کلموگروف اسمیرنوف یک گروهی و همبستگی پیرسون در سطح 05/0 P≤استفاده شد. یافتههای تحقیق نشان می دهد که بین نمره ارزشیابی معلمان تربیت بدنی و غیر تربیت بدنی (202/0=p) و بین پیشنهاد میزان تشویق (389/0=p) و اصلاح(557/0=p) این گروه از معلمان، تفاوت معناداری وجود ندارد. همبستگی بین نمره ارزشیابی با میزان تشویق (024/0=p & 103/0=r) و اصلاح فقط در معلمان غیر تربیت بدنی معنادار است. (021/0=p). تفاوت بین معلمان زن و مرد غیر تربیت بدنی در نمره ارزشیابی (028/0=p) و عامل تشویق (005/0=p) معنادار است. تفاوت بین معلمان تربیت بدنی دوره راهنمایی و متوسطه در نمره ارزشیابی(038/0=p) معنادار است اما در عامل تشویق (213/0=p) و اصلاح(35/0=p) معنادار نمی باشد. با اینکه تفاوت معناداری در نمره ارزشیابی معلمان غیر تربیت بدنی راهنمایی و متوسطه وجود ندارد (171/0=p)؛ ولی تفاوت این گروه از معلمان در عامل اصلاح (004/0=p) معنادار شده است. وجود خطای نرمش و ارفاق نیز در نظام ارزشیابی معلمان تربیت بدنی (001/0=p) و غیر تربیت بدنی (001/0=p) معنادار است. نتیجه گیری: به طور کلی، نظام ارزشیابی عملکرد معلمان تربیت بدنی و غیر تربیت بدنی به درستی اجرا نمیشود.نمره ارزشیابی این دوگروه با هم تفاوت معنی داری ندارد. ارزشیابان به معلمان، بیش از میزان استحقاق و شایستگیشان امتیاز میدهند و در ارائه پیشنهادهای اصلاحی کوتاهی میکنند. به نظر میرسد معلمان متناسب با نتایج ارزشیابی مورد تشویق و اصلاح قرار نمیگیرند. این نوع ارزشیابی میتواند باعث کاهش انگیزه شغلی در معلمان شود.

هدف از تحقیق حاضر، ارزشیابی سیستم ارزشیابی عملکرد معلمان تربیت بدنی به منظور رفع برخی از نواقص این سیستم است. بدین منظور با استفاده از نمونه گیری خوشه ای تصادفی 310 معلم تربیت بدنی به عنوان نمونه آماری تحقیق انتخاب و برگه های ارزشیابی عملکرد آنها بررسی شد. برای بررسی اعتبار عوامل ارزشیابی، خطای ارزشیابی، ارتباط درونی بین عوامل ارزشیابی و مقایسه تفاوت بین معلمان زن و مرد، به ترتیب از آزمون های آلفا کرونباخ، کلموگروف اسمیرنوف، همبستگی پیرسون و U مان ویتنی استفاده شد (در سطح معناداری 05/0 P?). یافته های تحقیق نشان داد، اعتبار عوامل ارزشیابی معلمان تربیت بدنی در دو عامل اصلی (عوامل عملکردی و عوامل فرایندی) برابر 16/0 است، که خیلی ضعیف است. بررسی توزیع نمره ها در ارزشیابی عملکرد معلمان نشان داد که ارزیاب ها دچار خطای نرمش و ارفاق شدند. همبستگی بین عوامل عملکردی و فرایندی معلمان معنادار بود (41/0 P=). با وجود معنادار بودن همبستگی بین عوامل، این مقدار همبستگی برای حذف یکی از عوامل کافی نبود. همبستگی بین عوامل عملکردی و فرایندی با نمره نهایی ارزشیابی عملکرد معلمان تربیت بدنی به ترتیب 56/0، 85/0 به دست آمد که معنادار بود (000/0 P=). این موضوع نشان می دهد که هر یک از عوامل ارزشیابی به درستی معلمان را مورد ارزشیابی قرار می دهند. همبستگی بین نمره های ارزشیابی معلمان تربیت بدنی با میزان تشویق و اصلاح به ترتیب 036/0، 028/0 به دست آمد که معنادار نبود، بدین معنی که معلمان تربیت بدنی نسبت به نمره هایی که دریافت کردند، مورد تشویق و اصلاح قرار نگرفتند. تفاوت معناداری بین نمره های ارزشیابی عملکرد معلمان تربیت بدنی مرد و زن وجود نداشت. همچنین معلمان تقریباً به یک اندازه مورد تشویق و اصلاح قرار گرفتند. تفاوت بین نمره ارزشیابی عملکرد معلمان تربیت بدنی دوره راهنمایی و متوسطه معنادار بود، بدین صورت که معلمان دوره راهنمایی نمره بهتری دریافت کرده بودند، ولی تفاوت معناداری بین این دو گروه از معلمان در عوامل تشویق و اصلاح مشاهده نشد.