تحلیل و بررسی ادله و مبانی اصل تبعیت محض از مرشد
آرشیو
چکیده
جریان تصوف به دو بخش نظری و عملی تقسیم می شود که بخش عملی آن، درباره کیفیت سیروسلوک الی الله و لوازم و بایسته های آن بحث می کند. این سیروسلوک، اصول و قواعدی دارد که از مهم ترین آن ها انتخاب «مرشد طریقت» و «تبعیت محض» از اوست. سالک باید حلقه ارادت به مراد را بر گردن انداخته و در برابر او، تسلیم محض و مطیع بی چون وچرا باشد. تبعیت محض از استاد، به معنای تعبّد در اطاعت بوده و به حجیت و منجزیت تمامی اقوال و افعال او می انجامد و بر همین منوال، سنجش دستورات مرشد با منقولات (آیه ها و روایت ها) لازم نبوده و دستورات مرشد عین دستور حقّ است؛ اما این نگاه با برخی از اصول اعتقادی و مبانی معرفتی مسلمانان در تضاد است. به همین جهت بزرگان صوفیه، برای اثبات این نظریه و مشروع جلوه دادن آن، به مجموعه ای از ادله و قواعد استناد کرده و این نگاه خود را بر مبانی مشخصی استوار ساخته اند. این نوشتار با روش تحلیلی-توصیفی و مبتنی بر داده های کتابخانه ای، به بازخوانی مهم ترین ادله و مبانی صوفیه در موضوع اطاعت مطلق از مرشد پرداخته و این دلایل را ذیل سه دسته کلی تقسیم بندی کرده است: ادله کلامی و اصول فقه، ادله مبتنی بر عرفان نظری و ادله نقلی. سپس نوع استدلال و مدعای صوفیه در هرکدام از این موارد را به چالش کشیده و نهایتاً مدعای صوفیه در اطاعت مطلق و تبعیت محض از مرشد را ناتمام و غیرقابل اثبات یافته است.Analysis and examination of the arguments and foundations of the absolute obedience to the spiritual Guide
Sufism encompasses both theoretical and practical dimensions. The practical aspect focuses on the methodology of the spiritual journey toward God and its fundamental requirements. This journey is governed by specific principles, the most significant of which are the selection of the “spiritual Guide” and the “absolute obedience” to him. The Seeker is expected to demonstrate absolute submission to the Guide, adhering to his guidance without question. Such absolute obedience entails devotional submission, granting the Guide’s words, and actions binding authority. Consequently, assessing the Guide’s commands in light of transmitted religious sources, such as Qur’anic verses and Hadiths, is considered unnecessary, as his instructions are perceived as inherently divine; however, this perspective stands in stark contrast to fundamental Islamic theological and epistemological principles. To substantiate and legitimize this doctrine, Sufi scholars have put forward a series of arguments and principles. This article, employing a descriptive-analytical approach based on library research, critically examines the most significant arguments and foundations cited by Sufis in defense of absolute obedience to the Guide. These arguments are systematically classified into three overarching categories: theological and jurisprudential arguments, arguments derived from theoretical mysticism, and narrative arguments. Then, the research systematically evaluates the reasoning behind each of these claims, ultimately concluding that the doctrine of absolute obedience to the Guide is unsubstantiated and lacks a defensible basis.
تبلیغات
