بررسی انتقادی رویکردهای تجددگرایانه به رابطه علم و دین در جهان اسلام (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بعد از بیداری فکری و علمی جوامع اسلامی در حدود دو قرن اخیر، عده ای از روشنفکران و اندیشمندان مسلمان و حتی رهبران دینی که با موج عظیم سیانتیسم و پیشرفت علوم در جهان غرب مواجه شده بودند، تلاش های اصلاحی فراوانی را برای تطبیق و هماهنگ نمودن آموزه ها وفرهنگ اسلامی با تمدن نوین علمی غرب انجام دادند. به جهت سطح بهره مندی اصلاحگران و تجددخواهان از عقائد اصیل اسلامی و چگونگی تأثیرپذیری و انفعال آنها در مقابل افکار علمی جدید که از شدت و ضعف برخوردار بود، دو طیف متفاوت شکل گرفت. یک طیف تجددخواهان افراط گرا بودند کهبا خود باختگی و علم زدگی وغفلت از مبانی اومانیستی و لیبرالیستی جهان غرب بعد از رنسانس علمی، گرایش غالب و راهبرد تعارض و تمایز علم ودین به معنای رایج آن در حوزه غرب یهودی-مسیحی را برجسته نمودند، وطیف دیگر در برخورد با پدیده علم وتکنولوژی نوین تلاش کردند راه میانه بین علم ودین بیابند، که جوامع اسلامی هم از ثمرات علوم تجربی و پیشرفت های جهان مدرن بهره مند گردد، وهم ازتمدن و فرهنگ و اخلاق علم زده و اومانیستی تفکرفلسفی غرب در امان باشند، این دوگروه با ساده پردازیهای مصلحت اندیشانه وشتاب زدگی درپذیرش برخی مبانی علمی وسطحی نگری دراصول دینی، گروهی بسوی انفعال و از خود بیگانگی و گروهی بسوی تساهل و تسامع دینی وچشم پوشی از برخی اصول اسلامی گام برداشتند. این مقاله در صدد بررسی انتقادی دیدگاه برخی از روشنفکران و اندیشمندان این دو طیف با روش تحلیلی -توصیفی و منابع در دسترس کتابخانه ای می باشد.A critical examination of modernist approaches to the issue of science and religion in the Islamic world
After the intellectual and cultural awakening of Islamic societies in the last two centuries, a number of Muslim intellectuals and thinkers, and even religious leaders who were faced with the great wave of scientism and scientific progress in the Western world, made many reform efforts to adapt and harmonize the Islamic world with the Western world. They formed two different spectrums based on the level of benefit of the reformers and modernists from the original Islamic beliefs and the way they were influenced and passive towards new scientific ideas, which were of varying intensity and weakness. The first group of extreme modernists, with their self-deprecation and obsession with science and neglect of the humanistic and liberal foundations of the Western world after the scientific renaissance, highlighted the dominant tendency and strategy of conflict and distinction between science and religion in its common sense in the Judeo-Christian West. These two groups, through expedient oversimplifications and hasty acceptance of certain scientific principles, along with superficial interpretations of religious foundations, steered in two different directions: one toward passivity and cultural estrangement, and the other toward religious tolerance and compromise, even at the expense of core Islamic principles. This article critically examines the perspectives of selected intellectuals and thinkers from both camps, using foundational methodology and available library-based resources.
تبلیغات
