تحلیل انتقادی اومانیسم براساس مفهوم «حی متأله» و نظریه «تفسیر انسان به انسان» از منظر آیت الله جوادی آملی
آرشیو
چکیده
شناخت انسان و جایگاه او در نظام هستی همواره یکی از مهم ترین دغدغه های اندیشمندان به شمار می آید. اومانیسم، با تکیه بر اصل خودبسندگی انسان، او را به عنوان منبع و معیار اصلی ارزش و معنا معرفی می کند؛ به همین دلیل مدعی اند که می توانند به بهترین نحو ممکن ارزش و کرامت انسانی، عدالت، معنا، اخلاق و حقوق بشر را تأمین کنند. در مقابل، نظریه بدیع «تفسیر انسان به انسان» آیت الله جوادی آملی و تعریف قرآنی «حی متأله»، که برآمده از آن است، در پی ایجاد چارچوبی جامع و استوار در حوزه انسان شناسی است. هدف پژوهش، دستیابی به پاسخ این پرسش است: ارزش و کرامت واقعی انسان در کدام تبیین –انسان شناسی اومانیستی یا انسان شناسی مبتنی بر تعریف «حی متأله»– به نحوی اصیل و پایدار تأمین می شود؟ روش تحقیق این پژوهش توصیفی-تحلیلی است. نتایج پذیرش تعریف انسان به عنوان «حی متأله» در نقد اومانیسم در هفت محور خلاصه می شود: امکان بازتعریف کرامت انسانی؛ نقد مفاهیمی چون آزادی، فردگرایی، اخلاق و غایت گرایی اومانیستی؛ بحران معنا و در نهایت عدم جامعیت تعریف انسان در تفکر اومانیستی. یافته های پژوهش نشان می دهد که از منظر آیت الله جوادی آملی، اومانیسم در تعریف انسان جانب افراط و تفریط را طی نموده است. از یک سو با ترجیح خواسته های طبیعی انسان بر خواسته های متعالی، او را تا مرز حیوان پایین آورده و از سوی دیگر با معیار قراردادن انسان، او را به جای خدا معرفی کرده است. انسان، برخلاف ادعای اومانیسم، جانشین خداست و نه جایگزین او؛ بدین جهت کرامت او نیز به سبب مقام خلافت الهی است. رویکرد قرآنی آیت الله جوادی آملی در تعریف انسان، افق جدیدی برای تبیین «چگونگی وصول انسان به کرامت حقیقی» می گشاید و درعین حال، با نقد جدی «خودبسندگی انسان»، زمینه ساز غنای نظری و عملی در مطالعات انسان شناسی خواهد بود.A Critical Analysis of Humanism Based on the Concept of “Hay-e-Motaleh” and the Theory of “Interpretation of Man by Man” from the Perspective of Ayatollah Javadi Amoli
Understanding man and his place in the system of existence has always been one of the most important concerns of thinkers. Humanism, relying on the principle of human self-sufficiency, introduces him as the main source and criterion of value and meaning; for this reason, they claim that they can best ensure human value and dignity, justice, meaning, ethics, and human rights. In contrast, Ayatollah Javadi Amoli’s innovative theory of “Interpretation of Man by Man” and the Quranic definition of “Hay-e-Motaleh” that is derived from it, seek to create a comprehensive and solid framework in the field of anthropology. The aim of the research is to find an answer to this question: In which explanation – humanistic anthropology or anthropology based on the definition of “living divine” – is the true value and dignity of man provided in an authentic and sustainable way? The research method of this research is descriptive-analytical. The results of accepting the definition of man as “living divine” in the critique of humanism can be summarized in seven axes: the possibility of redefining human dignity; the critique of concepts such as freedom, individualism, morality, and humanist teleology; the crisis of meaning, and ultimately the lack of comprehensiveness of the definition of man in humanist thought. The research findings show that from the perspective of Ayatollah Javadi Amoli, humanism has gone to extremes in defining man. On the one hand, by preferring man’s natural desires over transcendent desires, it has reduced him to the level of an animal, and on the other hand, by setting man as the standard, it has introduced him in the place of God. Contrary to the claim of humanism, man is the successor of God and not his replacement; therefore, his dignity is also due to the position of divine caliphate. Ayatollah Javadi Amoli's Quranic approach to defining man opens a new horizon for explaining "how man attains true dignity" and at the same time, by seriously criticizing "human self-sufficiency", it will pave the way for theoretical and practical enrichment in anthropological studies.
تبلیغات
