ارزیابی بداهت اصل علیت از دیدگاه ابن سینا (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
اصل علیت درمیانِ غالب فیلسوفان اسلامی بدیهی تلقی شده است و به زعم بسیاری از شارحان ابن سینا نیز، وی آن را بدیهی می داند. باوجود این در آثار ابن سینا هم شواهدی قابل تفسیر به بداهت این اصل و هم شواهدی خلاف آن دیده می شود. واژه ی «بداهت» در فلسفه ی اسلامی اطلاقات متعددی دارد و لازم است ضمن بررسی تلاش های برون متنیِ طرفداران بداهت اصل علیت، با بررسی شواهد درون متنی آثار ابن سینا مشخص گردد که ازنظرِ وی، کدام یک از معانی اصل علیت بدیهی و کدام یک نظری است. این تحقیق که به روش توصیفی تحلیلی و با روی کرد اسنادی سامان یافته است، درصدد است تا نشان دهد اگرچه اصل علیت به سبب بی نیازی از اندیشه یا تجشّم در اندیشه، نزد اشخاص بسیاری موردِاذعان است و به این اعتبار «بدیهی» خوانده می شود، چون به کمک استدلال های معتبر قابل اثبات است، قضیه ا ی برهان ناپذیر و یک بدیهی اولی نیست. همچنین با نقد تلاش های طرفداران بداهت اصل علیت نشان داده شده است که می توان از تمام شواهد متنی ابن سینا تفسیری به سود عدم بداهت اصل علیت نزد وی ارائه داد.Evaluating the Self-evidence of the Principle of Causality from the Perspective of Ibn Sina
The principle of causality has been considered self-evident among most philosophers of Islamic philosophy. However, in the works of Ibn Sina, there is both evidence that can be interpreted as self-evident and evidence that contradicts it. The word self-evident also has multiple meanings in Islamic philosophy, and it is necessary to examine the extra-textual efforts of proponents of the self-evident nature of the principle of causality to determine which of its meanings, from Ibn Sina's perspective, the principle of causality is self-evident and which is theoretical. This research, which is organized in a descriptive-analytical method and with a documentary approach, seeks to show that although the principle of causality is acknowledged by many people because it does not require thought or suffer in thought, and is therefore considered self-evident, since it can be proven with the help of valid arguments, it is not an indisputable proposition or a primary self-evident. Also, by criticizing the efforts of proponents of the obviousness of the principle of causality, this article shows that it is possible to present an interpretation of all of Avicenna's textual evidence in favor of the non-obviousness of the principle of causality in his work.
تبلیغات
