اقاویل مشایخ صوفیه بر مبنای اندیشه های عرفانی در قلمرو زبانی، ادبی و فکری بنا شده اند. سنجشِ سخنان عارفانه فارسی و اصیل و یافتن نکته های پنهان اقاویل، هدف این جستار بوده که با روش توصیفی- تحلیلی به تبیین گفتار رسا و شیوای مشایخ در شاخصه هایی چون: 1. نکته داری - ابلاغ اقناعی 2. موزونی عارفانه 3. کهن گرایی فصیح و بلیغ 4. کوتاهی5. اصالت 6. هایکوگونگی7. تأویل و تفسیرپذیری، پرداخته و نسبت به جستارهای پیشین با نگاهی ژرف و منسجم به مختصات سبکی و مکتبی اقاویل نگریسته و به این نتیجه دست یافته است که شناختن و شناساندن گفتارهای موزون و عارفانه فارسی با ابزارهای بیانی(مجاز، تشبیه، استعاره و کنایه) و عقل شهودی میسر است. این پژوهش در فرجام، می شناساند که با شناخت اقاویل شطح آمیز و رمزی، در سایه تفسیر و تأویل، گذرگاهی از جهان به خدای جهان هموار می شود. کلیدواژه ها: اقاویل، مشایخ صوفیه، مختصات سبکی، مکتبی.