تحلیل اثرات طرح های تولید انرژی خورشیدی بر سکونتگاه های روستایی؛ مورد مطالعه شهرستان های هامون و هیرمند (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
خشکسالی های اخیر در ناحیه سیستان سبب تعطیلی فعالیت های سنتی خصوصاً زراعت، شیلات و دامداری در سکونتگاه های روستایی شهرستان هامون و هیرمند شده است. اجرای طرح های پنل خورشیدی در روستاهای محروم هامون و هیرمند با هدف جایگزینی معیشت، تولید انرژی و ماندگاری جمعیت در روستاهای سیستان صورت می گیرد. هدف تحقیق حاضر؛ تحلیل نقش طرح های انرژی خورشیدی در پایداری سکونتگاه های روستایی شهرستان هامون و هیرمند با تأکید بر مولفه های کارایی اقتصادی و پذیرش اجتماعی است. روش تحقیق حاضر، توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر بررسی منابع اسنادی و مطالعات پیمایشی می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل 30 روستا از شهرستان های هامون و هیرمند می باشد. واحد تحلیل پژوهش حاضر سرپرستان خانوار (دارای پنل خورشیدی) است که 180 خانوار در 15 روستای شهرستان هامون و 162 خانوار در 15 روستای شهرستان هیرمند ساکن می باشند. در مجموع 342 سرپرست خانوار به عنوان جامعه نمونه انتخاب و از طریق ابزار پرسش نامه و مشاهدات میدانی مطالعه شدند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل هزینه-فایده و آزمون آماری T تک نمونه ای در محیط SPSS استفاده شد. نتایج تحلیل هزینه- فایده نشان داد درآمدزایی طرح های پنل خورشیدی مطلوب است؛ در سال اول تا پنجم، پروژه علاوه بر پرداخت اقساط با درآمد ماهانه 20 میلیون ریالی همراه است و هر ساله با توجه به افزایش 20 درصدی قیمت خرید برق، سود و درآمد خانوارهای روستایی نیز در سال های آینده افزایش می یابد. بنابراین طرح نصب پنل خورشیدی از نظر هزینه-فایده مقرون به صرفه است. در شهرستان هامون سطح پذیرش اجتماعی طرح پنل خورشیدی مطلوب بوده و دستاوردهای آن در بعد اقتصادی با (میانگین 29/3) بعد اجتماعی با (میانگین 63/3) و بعد زیست محیطی با میانگین (54/3) بالاتر از حد متوسط می باشد. در شهرستان هیرمند نیز در امتیازات مناسب در بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی به ترتیب با میانگین (59/3)، (95/3) و (86/3) کسب کرده و مورد پذیرش و رضایت مردم می باشد. این طرح ها که در یک منطقه خشک با وضعیت اقتصادی- اجتماعی بحرانی اجرا شده است پیامدهای مناسبی از جمله افزایش درآمد و بالا رفتن کیفیت زندگی، حمایت از استقلال انرژی و وابستگی کمتر به منابع انرژی خارجی و ناپایدار، نوآوری و یادگیری، ایجاد حس توانمندی در روستاییان، تقویت حس اجتماع، همکاری و تعامل و تقویت روابط اجتماعی و حفظ محیط زیست در پی داشته است. لذا می توان نتیجه گرفت طرح های پنل خورشیدی از طریق درآمدزایی و منافع اقتصادی (توجیه اقتصادی و هزینه- فایده) و همچنین استقبال و پذیرش اجتماعی از این طرح ها نزد مردم محلی توانسته است باعث دلگرمی، تعلق و در نتیجه سبب ماندگاری جمعیت در سکونتگاه های روستایی شود.Analyzing the Impacts of Solar Energy Production Plans on Rural Settlements: A Case Study of Hamon and Hirmand Counties
IntroductionRecent droughts in the Sistan region have severely impacted traditional livelihoods, particularly agriculture, fisheries, and animal husbandry, in the rural areas of Hamon and Hirmand. In response, solar panel projects have been initiated in these underserved villages to replace lost income, produce energy, and promote sustainability. The establishment of solar power plants aims to achieve multiple objectives: ensuring a healthy energy supply, stabilizing populations, and alleviating economic poverty in Hamon and Hirmand. These efforts have transformed some villages into centers of solar electricity production. This research seeks to evaluate the impact of solar panel installations on the stability of rural settlements in Hamon and Hirmand, addressing two primary questions: 1) What is the economic efficiency of the installed solar panels for residents? 2) How do social acceptance and satisfaction levels regarding the solar panels compare among the local population? MethodologyThis study employs a descriptive-analytical methodology based on survey research. To address the research questions, both documentary and field methods were utilized. The statistical population consists of 30 villages in Hamon and Hirmand. The analysis unit includes heads of households with solar panels, comprising 180 households from 15 villages in Hamon and 162 households from 15 villages in Hirmand. In total, 342 heads of households were selected as the sample population, surveyed through questionnaires and field observations. Data analysis involved cost-benefit analysis and one-sample T-tests conducted in SPSS. FindingsTo answer the first research question, cost-benefit analysis results indicated that the project has generated reasonable income in its initial years, making solar panel installation financially viable. With a projected 20% increase in electricity purchase prices, profits for rural households are expected to rise, as the initial investment in solar panels incurs no ongoing costs. Given the anticipated energy shortages in 2024 and the government's commitment to renewable energy, the outlook for new energy projects appears promising. Guaranteed purchase agreements and price increases could further enhance the economic benefits of these initiatives. Additionally, survey results reflected strong economic efficiency for solar energy projects, with household satisfaction regarding solar panel income ranking highest, followed by optimism about future profitability and overall satisfaction. Regarding the second research question, findings revealed favorable social impacts from solar panel projects, with increasing acceptance trends. The highest average satisfaction was linked to community cooperation in promoting cultural acceptance of solar energy, followed by public acceptance of the solar panel initiative and a sense of responsibility for maintenance. Environmentally, the solar projects have successfully reduced reliance on fossil fuels, conserved water resources, and optimized the use of renewable energy. Activists in Hamon and Hirmand reported a strong belief in renewable technologies, awareness of environmental importance, and recognition of solar energy advantages over fossil fuels. Discussion and ConclusionThe villagers' response to solar panel projects has been overwhelmingly positive, driven by factors such as increased income, improved quality of life, and enhanced energy independence. These projects foster innovation, community engagement, and environmental stewardship. However, challenges remain, particularly from harsh weather conditions in the Sistan region, which can damage solar panels and reduce energy absorption due to dust accumulation. In summary, the implementation of solar energy projects has yielded several positive outcomes, including:Increased Household Income: Many villagers can now generate their own energy and sell excess electricity, enhancing their financial stability.Energy Accessibility: Solar panel installations have provided reliable energy sources in rural areas, particularly in Hirmand, where access to sustainable electricity is limited.Reduced Energy Costs: Households have significantly lowered their electricity expenses through solar energy production.Environmental Protection: Utilizing renewable energy helps decrease dependence on fossil fuels and mitigates environmental degradation.Innovation and Entrepreneurship: The renewable energy infrastructure supports the development of new businesses in clean energy and related sectors.Education and Awareness: Accompanying educational programs have increased villagers' understanding of renewable energy and its optimal use.Social and Economic Stability: Improved incomes and living conditions have strengthened the social and economic fabric of rural communities, fostered a stable environment and encouraged population retention.
تبلیغات
