کتابداری دین در ایران: شناسایی مضامین و مؤلفه ها (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
هدف: شناسایی مؤلفه ها و ارائه پیشنهادهایی برای موضوع کتابداری دین در کشور بود.روش: پژوهش حاضر از نوع پژوهش های کاربردی است که با رویکرد کیفی انجام شده است. داده های پژوهش از طریق مصاحبه های باز و نیمه ساختاریافته با 12 نفر از متخصصان کتابداری انجام شد که به صورت هدفمند به دلیل تجربه و شناخت از موضوع انتخاب شدند. مصاحبه ها تا زمان اشباع و تکراری شدن اطلاعات ادامه یافت. متن مصاحبه ها با روش تحلیل مضمون موردبررسی قرار گرفتند. در این فرایند با استفاده از رویکرد ایجاد شبکه مضامین در سه مرحله استخراج مضامین پایه، دسته بندی مضامین پایه و ایجاد مضامین سازمان دهنده و درنهایت ایجاد مضمون فراگیر کدگذاری ها انجام شد.یافته ها: مضامین در چهار گروه اقدامات تخصصی در کتابخانه ها برای توسعه و پژوهش علوم دینی و ترویج دین در جامعه، شرایط تأثیرگذار بر ایجاد تخصص دینی در کتابداری، نقش کتابخانه ها و نهادهای دینی در توسعه و ارتقای تخصص دینی کتابداری و نتایج و فواید فعالیت های تخصصی دینی کتابداری در تقویت مطالعات دینی و ترویج دین داری در جامعه دسته بندی شدند. اقدامات تخصصی ناظر بر ده مضمون پایه است که شامل شناسایی منابع، سازمان دهی، شناخت نیاز مخاطبان و اطلاع رسانی، تولید ابزارهای تخصصی، آموزش کتابداران و لزوم تبیین اهداف و وظایف کتابداری دین است. یازده مضمون پایه شرایط تأثیرگذار بر موضوعاتی چون نفوذ دین در بافتار فرهنگی و سیاسی و موانعی مانند ضعف اطلاعات دینی کتابداران و چالش های دینی جوانان تأکید دارد. پانزده مضمون پایه نقش کتابخانه ها و نهادهای دینی در گروه های نهادهای حاکمیتی، کتابخانه های بزرگ، نهادهای دینی و تشکل های کتابداری ملی و بین المللی و مؤسسات علمی و پژوهشی هستند. سه مضمون پایه جذب مخاطبان کتابخانه ها، ترویج اخلاق حرفه ای اسلامی کتابداری و کمک به توسعه مطالعات دینی از نتایج پرداختن به کتابداری دین در کشور است.نتیجه گیری: بافتار و فرهنگ دینی فارغ از نوع دین و مذهب در جوامع ایجاد و تقویت رویکرد دینی را به عنوان شاخه ای از فعالیت های کتابداری حرفه ای ضروری کرده است و این موضوع از دیرباز در حرفه کتابداری موردتوجه بوده است و نیاز به تقویت دارد. نقش نهادها و تشکل ها در تغییر، تحول و تقویت رویکردهای جدید در حرفه کتابداری از طریق توسعه مبانی علمی و فکری و تقویت دانش این حوزه و افزایش تعاملات و ارتباطات علمی بسیار پررنگ و تأثیرگذار بوده است و در حوزه دین نیز تأثیر مشخص و برجسته ای را از خود نشان داده اند؛ بنابراین توجه به ایجاد تشکل های حرفه ای کتابداری دین و پیوند این تشکل ها با سایر نهادهای مدنی و تشکل های کتابداری دینی در سطح بین المللی به تقویت این مجامع کمک خواهد کرد. ایجاد تشکل کتابداری دین در ایران با حضور نمایندگانی از نهادهای کتابداری و نهادهای دینی از همه گرایش ها و مذاهب دینی رسمی کشور به منظور سیاست گذاری، هماهنگی و برنامه ریزی فعالیت های حرفه ای کتابداری دین در کشور می تواند برای حرفه علم اطلاعات و دانش شناسی کشور مفید و مؤثر باشد. شاید از این رهگذر افق های گسترده و جدیدی به روی کتابداران و سایر ذی نفعان گشوده شود. بدیهی است چنین انجمنی می بایست زیر چتر حمایتی حرفه ای، معنوی و مادی نهادی بزرگ تر قرار گیرد. این نهاد می تواند سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران باشد. ایجاد گرایش کتابداری دین و تدوین دروس و سرفصل های مناسب برای تربیت کتابداران این حوزه در دانشگاه، تدوین اولویت های پژوهشی و انجام پژوهش های نظری و کاربردی کتابداری دین در مؤسسات علمی و پژوهشگاه های تخصصی مرتبط با علم اطلاعات و دانش شناسی از پیشنهادهای این پژوهش است.Religious Librarianship in Iran: Identifying themes and components
Purpose: To Identify components and provide suggestions for the issue of religious librarianship in the country.Method: The research was applied with a qualitative approach. Data collection has been done through open and semi-structured interviews with 12 librarians who were purposefully selected due to their experience and knowledge in the field. The interviews was content analyzed by thematic analysis method. In this process, coding was carried out using the approach of creating a theme network in three stages: extracting basic themes, categorizing basic themes, creating organizing themes, and finally creating an overarching theme. Validity and reliability of the data were confirmed in three stages validation by analyzing the results of the interviews and verifiability by recording and documenting the stages of collecting and analyzing the interviews to refer back if needed. The interviews continued until the saturation of information and repetition of the discussed topics.Findings: Themes are categorized into four groups, specialized activities in libraries for the development and research of religious sciences and promoting religion in society, the conditions affecting the creation of religious specialization in librarianship, the role of libraries and religious institutions in the development and promotion of religious specialization in librarianship, and the results and benefits of specialized religious librarianship activities. They were categorized as strengthening religious studies and promoting religiosity in society. The specialized measures focus on ten basic themes, which include identifying resources, organizing, recognizing the needs of the audience and providing information, producing specialized tools, training librarians, and it is necessary to explain the goals and duties of religious librarianship. The eleven basic themes of influential conditions emphasize issues such as the influence of religion in the cultural and political context and obstacles such as the lack of religious knowledge of librarians and the religious challenges of young people. The fifteen basic themes are the role of libraries and religious institutions in the category of governmental institutions, large libraries, religious institutions, national and international library organizations, and scientific and research institutions. The three basic themes of attracting library audiences, promoting Islamic professional ethics of librarianship, and helping to develop religious studies are among the results of dealing with religious librarianship in the country.Conclusion: The religious context and culture, regardless of the type of religion or denomination, in societies have made it necessary to create and strengthen a religious approach as a branch of professional librarianship activities, and this issue has long been a concern in the librarianship profession and needs to be strengthened. The role of institutions and organizations in changing, evolving, and strengthening new approaches in the librarianship profession through the development of scientific and intellectual foundations, strengthening knowledge in this field, and increasing scientific interactions and communications has been very prominent and influential and they have also shown a distinct and prominent impact in the field of religion; therefore, paying attention to the establishment of professional religious librarianship organizations and linking these organizations with other civil institutions and religious librarianship organizations at the international level will help strengthen these communities. Establishing a religious librarianship organization in Iran with representatives from libraries and religious institutions from all official religious orientations and denominations in the country for policy-making, coordination, and planning of professional religious librarianship activities in the country can be beneficial and effective for the information science and epistemology profession in the country. Perhaps through this, new and broad horizons will be opened for librarians and other stakeholders. Such an association should be placed under the umbrella of professional, spiritual, and material support of a larger institution. This institution could be the National Archives and Library Organization of Iran. The recommendations of this study include creating a religious librarianship orientation and developing appropriate courses and syllabi for training librarians in this field in universities, developing research priorities, and conducting theoretical and applied research on religious librarianship in scientific institutions and specialized research centers related to information science and epistemology.
تبلیغات
