تحليل و دراسه خطبه الأشباح على أساس نظريه غرايس (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
یعدّ علم استخدام اللغه أو التداولیه إلى جانب علم المعانی من فرعین مهمین فی اللسانیات الحدیثه، حیث یتولّى الأول دراسه معانی النصوص الأدبیه وغیر الأدبیه. بینما یختص علم المعانی بدراسه المعنى اللغوی للکلمات؛ یهتم علم استخدام اللغه بدراسه المعنى فی السیاق، ویدرس نیه القائل أو الکاتب. أحد المواضیع الأساسیه فی علم استخدام اللغه هو مسأله الإیماء أو المعنى الضمنی، التی طرحها الفیلسوف البریطانی الشهیر «بول غرایس»، معتقداً أن الناس فی محاوراتهم یتبعون مبدأ منطقیا یسمى «مبدأ التعاون»، وأن تجاهل هذا المبدأ یؤدی إلى ظهور معانٍ ضمنیه فی الحدیث. نظراً لأنّ نص نهج البلاغه یحتوی على مستویات معنویه متعدده، یسعى الباحثون فی هذه الدراسه إلى تحلیل خطبه «الأشباح» باستخدام المنهج الوصفی-التحلیلی، وبتطبیق نظریه غرایس، للکشف عن الإیماءات والطبقات العمیقه فی المعنى. أظهرت نتائج الدراسه أن مبدأ التعاون فی خطبه الأشباح قد تم انتهاکه، مما أدى إلى ظهور معانٍ ضمنیه هامه تتعلق بصفات الله تعالى، وتجلی آیاته وحکمته فی الوجود، ودعوه المتلقی للتأمل فی آیات الله فی کلامه.بررسی و تحلیل خطبه اشباح بر اساس نظریه گرایس
کاربردشناسی زبان در کنار معناشناسی، دو بخش مهم زبان-شناسی نوین هستند که وظیفه بررسی معنای متون ادبی و غیرادبی را به عهده دارند. معناشناسی به بررسی معنای زبان شناختی واژگان اختصاص دارد، اما کاربرد شناسی به بررسی معنا در بافت و بررسی نیت و منظور گوینده یا نویسنده می-پردازد. یکی از موضوعات اساسی در کاربردشناسی، مسأله تلویح یا بیان ضمنی است که توسط فیلسوف معروف انگلیسی «پل گرایس» مطرح شد، با این باور که که انسان ها در گفتگوهای خود از مبنای منطقی با عنوان «اصل همکاری» پیروی می کنند که نادیده گرفتن آن موجب پیدایش معنایی تلویحی در گفتار می شود. با توجه به اینکه متن نهج البلاغه از سطوح معنایی متعددی برخوردار است، نگارندگان پژوهش حاضر سعی دارند که با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر نظریه گرایس، متن خطبه اشباح را از نظرگاه یادشده مورد واکاوی قرار بدهند و به تلویح ها و لایه-های عمیق تر معنایی در آن دست یابند. نتایج پژوهش بیانگر آن است که اصل همکاری در خطبه اشباح، با استفاده از اسلوب های زبانی و بلاغی نقض شده است و در اثر نقض آن، معناهای تلویحی مهمی از جمله بیان برخی از صفات الهی، تجلی آیات و حکمت خداوند در هستی و فراخواندن مخاطب به تأمل درباره نشانه های خداوند در کلام شکل گرفته است.
تبلیغات
