نقد کهن الگوها در داستان گنبد سبز هفت پیکر نظامی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هدف این پژوهش بررسی تحلیل کهن الگوها در داستان گنبدسبز هفت پیکر حکیم نظامی گنجه ای است. بررسی متون ادبی براساس نقد روان شناسانه یکی از رایج ترین انواع نقدهاست که براساس آن منتقد، روح هنرمند را می کاود و به لایه های پنهان روح و ذهن او پی می برد و از این طریق هنر او را بهتر می شناسد. هفت پیکر چهارمین منظومه نظامی است که موضوع آن زندگی بهرام گور و ازدواج او با هفت دختر از هفت کشور است. در این منظومه بیشتر از روایات و افسانه های شاهان گذشته استفاده کرده و به بازآفرینی آن ها دست زده است. هفت پیکر نظامی اثری است که به دلیل نوع داستانی و جنبه عرفانی موارد بسیاری از کهن الگوها را در خود جای داده است و در کاربرد کهن الگوها، نمادها و اشارات عرفانی، یکی از بی مانندترین متون در زمینه نقد کهن الگویی است. ساختار روایت داستان گنبد سبز متشکل از عناصر طرحی است که در اغلب داستان های کهن ایرانی دیده می شود. نظامی در شرح فرایند فردیت قهرمان گنبد سبز، از مجموعه کهن الگوهای روانشناسی تحلیلی ازجمله آنیما، پیردانا، سایه، بیابان، آب و رنگ سبز بهره گرفته است. ظهور قهرمان، تقابل عقل و شرع، تسلط موقت و ابتدایی خرد، سفر و ریاضت، راهنمای شرع، تعادل و آرامش نهایی، رسیدن به وحدت روانی و فردیت در سایه کهن الگوی عشق براساس نظریه یونگ با طرح کلی فرایند فردیت روانی منطبق و قابل تحلیل است. اهداف پژوهش: بررسی نقد کهن الگوها در داستان گنبد سبز هفت پیکر نظامی. بررسی فرایند فردیت قهرمان گنبد سبز از دیدگاه نظامی. سؤالات پژوهش: بررسی نقد کهن الگوها در داستان گنبد سبز هفت پیکر نظامی چگونه است؟ فرایند فردیت قهرمان گنبد سبز از دیدگاه نظامی چگونه است؟