تحلیلی بر تجلی تولد و مرگ در ادبیات نمایشی پس از انقلاب ایران بر پایه مفهوم آستانگی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
این پژوهش بنا دارد نظر به روابطی ناگسستنی میان نمایش و آیین های فرهنگی، به مطالعه سیاق تجلی دو مفهوم تولد و مرگ در ادبیات نمایشی پس از انقلاب ایران بپردازد. درواقع هدف آن است که نشان داده شود، بر پایه نگاه مردم شناسانه ایرانی و با استفاده از مفهوم آستانگی، دو موقعیت تولد و مرگ در ساختار دراماتیک ادبیات نمایشی دهه های اخیر چگونه تجسم یافته و واجد چه کارکردی هستند. چارچوب نظری بحث برگرفته از آراء ویکتور ترنر حول مفهوم آستانگی و حتی نظریه پردازان عرصه اجرا همچون ریچارد شکنر، در کنار آراء صاحب نظران نو ارسطویی عرصه درام، امکان دستیابی به اهداف تحقیق را مهیا می کند. این تحقیق از روش کیفی تحلیل مضمون برای مطالعه نمونه ها بهره می برد و بر این مبنا شواهد تحقیق گویای این امر هستند که ادبیات نمایشی ایران با بهره گیری از عناصر برگرفته از مناسک فرهنگ عامه در ساختار پی رنگ از یک سو سعی در کسب مقبولیت و باورپذیری عمومی داشته و از سوی دیگر مترصد القای نوعی هویت مندی فرهنگی ایرانی به آثار است که استفاده از دو آستانه تولد و مرگ نیز از این امر مستثنا نیست. بااین وجود نتایج حاصل از بررسی نمونه های مطالعاتی نشان می دهند که این دو آستانه گرچه به لحاظ کیفیت تحول آفرین خود در ساختار پی رنگ می توانند به ماهیت کنش یا شخصیت کارکرد ویژه ای ببخشند، تحلیل مضمون نمونه های مطالعاتی مبین این امر است که به استقراء ناقص می توان گفت که روح زمانه در سیاق استفاده آیینی از آن ها بسیار تأثیرگذار است، به عنوان نمونه به جهت مختصات فرهنگی و اجتماعیِ دوران در استفاده از آستانه مرگ، تجلی الگوی آیینی شهید را با پژواک بیشتری می توان مشاهده کرد و این امر در ساحت مقابل در سیمای اهریمنان و دیوان تجلی می یابد. در زمینه به کارگیری آستانه تولد نیز همین تأثیرپذیری از نگاه تاریخی اجتماعی زمان، مثلاً نسبت به کودتای 1332، را در زایش دیوان یا در مقابل تولدِ دوباره سیاوش و نظایر آن می توان دید.A Comparative Study of Death and Birth Patterns in the Popular Culture of Iranian People and Their Function in Iranian Dramatic Literature (After the Revolution)
This research aims to study the context of the manifestation of the two concepts of birth and death in drama literature after the Iranian revolution, considering the unbreakable relationship between drama and cultural rituals. It aims to demonstrate, from an Iranian anthropological perspective and through the concept of liminality, how birth and death are embodied within the dramatic structure of contemporary literature and their respective functions. On the one hand, the theoretical framework of the discussion is derived from Victor Turner’s views on the concept of liminal and even the theorists of the field of performance such as Richard Shechner, who have addressed this concept, along with the opinions of the Neo-Aristotelian experts of drama, provides the possibility of achieving the research goals. This research uses the qualitative method of thematic analysis to study the samples. On this basis, the evidence of the research shows that the dramatic literature of Iran has tried to gain public acceptance and believability by using the elements taken from the rituals of public culture in the structure of the plot on the one hand. On the other hand, it is trying to instill a kind of Iranian cultural identity into works, and the use of the two liminal of birth and death is no exception. Nevertheless, the results of an examination of the case studies show that although these two liminal can give a special function to the nature of the action or character in terms of their transformative quality in the structure of the poem, the thematic analysis of samples shows that by incomplete induction it can be said that the spirit of time is very influential in the way they are used ritually. As an example, due to the cultural and social coordinates of the era in the use of the liminal of death, the manifestation of the martyr’s ritual model can be observed with more echo and this is manifested in the face of Ahrimanan and Divan in the opposite field. In the context of using the liminal of birth, the same influence from the social-historical point of view of the time, for example, about the 1953 coup, can be seen in the birth of Divan or the rebirth of Siavash and the like.
تبلیغات
